Streszczenie
Dramat wojenny Romana Polańskiego pojawił się na kinowych ekranach w 2002 roku. Jest to filmowa adaptacja autobiografii żydowskiego muzyka i kompozytora Władysława Szpilmana, zrealizowana na podstawie spisanych przez niego wspomnień.
 |
| Adrien Brody - odtwórca roli Władysława Szpilmana, autor: Georges Biard/www.wikipedia.org.pl |
Fabuła filmu rozpoczyna się w 1939 roku, w momencie wkroczenia do Polski nazistów. Jest to jednocześnie dzień, w którym główny bohater wykonuje swój koncert fortepianowy w studiu Polskiego Radia przy ulicy Zielnej 25. Następnie przedstawione zostają represje, jakie wprowadza niemiecki okupant i związane z nimi utrudnienia, których obywatele doświadczają w codziennym życiu. Wszyscy otrzymują nakazy oddawania Niemcom swoich majątków, wprowadzane są zakazy odwiedzania parków, kawiarni i restauracji. Obywatele pochodzenia żydowskiego doświadczają szczególnych upokorzeń. Największą traumą dla Władysława Szpilmana jest moment, w którym zmuszony jest sprzedać swój ukochany instrument. W listopadzie 1940 roku Szpilmanowie zostają przeniesieni do, specjalnie utworzonego, getta warszawskiego, gdzie na porządku dziennym jest głód i cierpienie. Jedynym źródłem utrzymania rodziny bohatera są jego muzykowanie w kawiarni „Capri”, gdzie spotykają się najbogatsi Żydzi. W 1942 roku więźniowie getta zaczynają być sukcesywnie wywożeni do obozów śmierci. Tuż przed wejściem do transportu, znajomy żydowski policjant wyciąga Władysława Szpilmana z tłumu więźniów i pokazuje drogę, którą muzyk może uciec. W ten sposób Szpilman traci rodzinę i pozostaje zupełnie sam w warszawskim getcie, gdzie nie ma szans na przetrwanie. W ukryciu się i przeżyciu pomagają bohaterowi polscy przyjaciele – Szpilman obserwuje powstanie w getcie z okien starej kamienicy. W pewnym momencie jego dobrodzieje zostają aresztowani przez Gestapo, a on sam zostaje bez źródła tego co najważniejsze – żywności. Przez całą wojnę Szpilman walczy o przetrwanie – podczas powstania warszawskiego w 1944 roku znajduje schronienie w opuszczonej, zrujnowanej willi, nieświadomy tego, że jest to miejsce stacjonowania niemieckich oficerów. Jeden z kapitanów odkrywa obecność bohatera w domu, a dowiedziawszy się, że ten jest muzykiem, nakazuje mu zagrać na fortepianie utwór Fryderyka Chopina (Wilm Hosenfeld okazuje się być bowiem wielkim miłośnikiem muzyki). Niemiec wzrusza się na tyle, że postanawia ułaskawić Szpilmana i pomóc mu w przetrwaniu wojny do końca.
Po jej zakończeniu kompozytor znów znajduje zatrudnienie w radiu, gdzie od kolegi muzyka dowiaduje się o swoim wybawcy, niemieckim kapitanie, który przebywa w rosyjskim obozie i prosi go o pomoc. Muzycy udają się na miejsce obozu, by Szpilman mógł odwdzięczyć się Hosenfeldowi, jednak jest już za późno.
Porównanie z książką
Autorem scenariusza do filmu jest sam reżyser Roman Polański oraz Ronald Hardwood. Twórcy w dużej mierze wiernie odwzorowali realia i przebieg wypadków przedstawiony przez Władysława Szpilmana w swoich wspomnieniach, jednak uważa się, że Polański nasycił obraz kinowy również echem swoich własnych doświadczeń wojennych. Opisy sytuacji w Pianiście maja charakter sugestywny i niezwykle poruszający – są realistyczne i prawdziwe. Dzięki temu dzieło Romana Polańskiego zyskuje na wiarygodności względem historii żydowskiego kompozytora. Film, podobnie jak książka, pozwala na przeżycie i zrozumienie wszystkich uczuć, emocji, grozy, niepewności i przerażenia, które towarzyszyły bohaterom opowieści. W główną rolę wcielił się u Polańskiego Andrien Brody – dzięki znakomitej grze aktorskiej, mimice oczu i twarzy, artysta nie musi używać wielu słów by właściwie oddać sylwetkę Szpilmana.
Obraz doszczętnie zrujnowanej Warszawy, jej szarość, splamienie krwią zostały ukazane przez twórców filmu niezwykle realistycznie. Kolorystyka adaptacji także trafnie koresponduje z obszernymi opisami wojennego krajobrazu miejskiego zawartymi w pamiętniku Szpilmana. Również przesłanie historii spisanej przez kompozytora znalazło swoje ścisłe odwzorowanie na wielkim ekranie.