Powstanie warszawskie - przyczyny wybuchu, geneza

Sytuacja na froncie wschodnim w połowie 1944 roku wydawała się wskazywać na to, że długa okupacja terenów polskich ma się ku końcowi. Siły niemieckie zostały właśnie pokonane na terenach ZSRR i zmuszone do odwrotu. III Rzesza była wyczerpana walkami i nie wydawało się już, że może wygrać wojnę. Wyzwolone zostały pierwsze polskie miasta. Wielkim znakiem zapytania była jednak postawa Armii Czerwonej – ZSRR był jeszcze niedawno sojusznikiem Hitlera.

Przeprowadzona latem 1944 akcja „Burza”, czyli ujawnianie się oddziałów AK i ich współpraca z Sowietami, dała negatywne wyniki. Zazwyczaj po krótkim okresie współpracy oddziały AK były rozbrajane, a dowódcy aresztowani. Stawało się jasne, że Józef Stalin planuje już przejęcie władzy w Polsce i zainstalowanie własnego rządu.

W związku z tym Kwatera Główna AK, jako najsilniejsza organizacja podziemna w kraju, stanęła przed trudnym dylematem. AK mogło przyjąć postawę bierną i zachować swoje struktury nienaruszone, jednakże ryzykując oskarżenie o bierność wobec wroga. Mogło też spróbować zbrojnie przejąć najważniejszy punkt administracyjny kraju, jakim była Warszawa, przed Sowietami. W takim wypadku AK występowała by w roli gospodarzy i stałaby