Biografia
Reżyser urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Oprócz działalności reżyserskiej zajmował się również malarstwem. Ojciec Andrzeja Wajdy pracował w wojsku, a matka jako nauczycielka. Rodzina na początku mieszkała w Suwałkach, a w 9134 roku przeprowadziła się do Radomia (było to związane z pracą ojca). Tam Andrzej uczęszczał do szkoły podstawowej, gdzie angażował się w harcerstwo.
Gdy w sierpniu 1939 roku Niemcy wkroczyli do Polski, Andrzej Wajda musiał pożegnać się z ojcem, Twórca nie podjął nauki w gimnazjum, ale ukończył siódmą klasę szkoły powszechnej w 1940 roku. Jakub Wajda natomiast padł ofiarą zbrodni katyńskiej.
Młody Wajda kontynuował naukę gimnazjalną w tajnych kompletach, jednak z powodu kłopotów finansowych rodziny musiał przerwać edukację i podjąć pracę zawodową jako magazynier, a następnie tragarz i bednarz. Przez to zainteresował się malarstwem i krótko uczył się na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1942 roku Wajda wstąpił w szeregi Armii Krajowej jako łącznik. Następnie ukrywał się przed okupantem w Krakowie aż do roku 1944. Gdy okazało się, że żołnierze, którzy pojmali jego dawnych przyjaciół z podziemia nie żyją, wrócił do Radomia.
Po wojnie w 1946 roku rozpoczął studia na ASP, wówczas przypadkowo trafił w ręce Służby Bezpieczeństwa, skąd uciekł dzięki znajomościom swojego wuja. Również dzięki temu mógł rozpocząć studia na poważnie, mając już za sobą kilka prac malarskich. W 1949 roku artysta podjął naukę reżyserską w Szkole Filmowej w Łodzi. Ukończył je w 1953 roku, a dyplom otrzymał w 1960.
Andrzej Wajda zmarł w Warszawie 9 października 2016 roku – urna z jego prochami znajduje się na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Artysta był żonaty aż czterokrotnie.
Twórczość
Największą popularność przyniosły Wajdzie filmy stworzone w ramach polskiej szkoły filmowej. Należą do nich Popiół i diament oraz Kanał – reżyser dokonywał w nich rozrachunku z realiami i skutkami II wojny światowej. Podjął się także wielu ekranizacji i adaptacji dzieł literackich m.in. Wesele Stanisława Wyspiańskiego, Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Panny z Wilka Jarosława Iwaszkiewicza czy Ziemia obiecana Władysława Reymonta. Wajda jest także autorem licznych filmów w ramach tzw. kina moralnego niepokoju, które traktowały o mechanizmach społecznych, demaskując patologie komunistycznego systemu. Był to m.in. Człowiek z marmuru oraz Człowiek z żelaza. Twórczość filmową Andrzeja Wajdy uznaje się za romantyczną i symboliczną – próbował dokonać rozrachunku z mitami polskiej świadomości narodowej i historycznej. Był twórcą wielokrotnie nagradzanym – najważniejszym wyróżnieniem była Nagroda Akademii Filmowej (popularny Oscar), przyznany mu za całokształt twórczości w 2000 roku. W całej swojej karierze reżyser stworzył ponad sześćdziesiąt filmów. Do najważniejszych z nich należą:
1951 - Zły chłopiec, Ceramika iłżecka (Etiudy szkolne)
1953 - Trzy opowieści, Kiedy ty śpisz
1954 - Pokolenie (debiut kinowy)
1955 - Idę do słońca
1956 - Kanał
1958 - Popiół i diament
1959 - Lotna
1960 - Niewinni czarodzieje
1961 - Samson
1962 - Powiatowa lady Makbet, Miłość dwudziestolatków
1965 - Popioły
1967 - Bramy raju
1968 - Wszystko na sprzedaż, Przekładaniec
1969 - Polowanie na muchy
1970 - Krajobraz po bitwie, Brzezina
1971 - Piłat i inni
1972 - Wesele
1974 - Ziemia obiecana
1976 - Umarła klasa. Seans T. Kantora, Smuga cienia, Człowiek z marmuru
1978 - Zaproszenie do wnętrza, Bez znieczulenia
1979 - Pogoda domu niechaj będzie z Tobą..., Panny z Wilka, Dyrygent
1980 - Z biegiem lat, z biegiem dni...
1981 - Człowiek z żelaza
1982 – Danton
1984 - Miłość w Niemczech
1985 - Kronika wypadków miłosnych
1988 - Biesy
1990 - Korczak
1992 - Pierścionek z orłem w koronie
1994 - Nastazja
1995 - Wielki tydzień
1996 - Panna Nikt, Andrzej Wajda. Moje notatki z historii
1999 - Pan Tadeusz, Kredyt i debet. Andrzej Wajda o sobie
2000 - Wyrok na Franciszka Kłosa
2002 - Zemsta, Lekcja polskiego kina
2004 - Jan Nowak Jeziorański. Kurier z Warszawy. 60 lat później 1944-2004
2007 - Katyń
2010 - Kręć! Jak kochasz, to kręć!
2013 - Wałęsa. Człowiek z nadziei
2016 - Powidoki
Andrzej Wajda, autor: Piotr Drabik/www.wikipedia.org.pl |