Wyprawa Napoleona do Egiptu - przyczyny, przebieg, skutki, znaczenie

W roku 1797 Francja zawarła pokój z Austrią w Campo Formio, będący rezultatem klęsk tej ostatniej w kampanii we Włoszech. Oznaczało to, że jedynym przeciwnikiem Francji pozostała Wielka Brytania. Aby zmusić ją do podpisania pokoju należało albo dokonać inwazji na Wyspy Brytyjskie (co było zadaniem niemalże niemożliwej przy przewadze na morzu Royal Navy), albo też zaatakować ją w koloniach.

Władze Dyrektoriatu z obawą przyglądały się wtedy rosnącej karierze jednego z wielu generałów rewolucyjnych, młodego Napoleona Bonaparte, jednego z głównych twórców sukcesu we Włoszech. Jego popularność budziła podejrzenia, że będzie starał się on prędzej czy później przejąć władzę. Aby zlikwidować to zagrożenie, jednocześnie zaś rozwiązać problem wojny z Anglią, Dyrektoriat postanowił wysłać Napoleona na czele wojsk francuskich do będącego częścią Imperium Osmańskiego, a faktycznie kontrolowanego przez Wielką Brytanię Egiptu. W razie zwycięstwa w Egipcie byłoby możliwe zablokowanie handlu, potem zaś nawet bezpośredni atak na Indie, będące najbogatszą angielską kolonią. W razie klęski zaś zgaszona zostałaby gwiazda Napoleona. Warto nadmienić, że sam plan ataku na Egipt stworzył Napoleon, wierzący w swoje szczęście i umiejętności dowódcze.

Napoleon wyruszył do Egiptu w roku 1798, posiadając silną armię liczącą około 40 tysięcy samych żołnierzy. Oprócz tego do ekspedycji dołączono bardzo pokaźne grono naukowców i badaczy, których celem miało być lepsze poznanie kultury i historii Egiptu.

Wojska francuskie zaczęły prędko odnosić sukcesy, najpierw zajmując Maltę i zamieniając ją w swoją bazę zaopatrzeniową, później zaś lądując w porcie w Aleksandrii. 21.07.1798 roku Napoleon zmierzył się z siłami mamelucko – tureckimi w bitwie pod piramidami, gdzie wyglosił swoje słynne słowa „Żołnierze! Pamiętajcie, że z wysokości tych pomników patrzy na was 40 wieków historii!”. Napoleonowi udało się zadać swoim przeciwnikom druzgocącą klęskę i wkroczył do Kairu, jednocześnie jednak flota francuska została rozgromiona w bitwie morskiej pod Abukirem (1-2.08.1798), gdzie dowodził admirał brytyjski Horatio Nelson.

Sytuacja stawała się coraz bardziej trudna, zwłaszcza wobec niesprzyjającej postawy ludności, która wywołała w Kairze powstanie, zaś perspektywy szybkiego zwycięstwa stawały się coraz mniej realne, wobec utraty znacznej części floty. Dodatkowo Napoleon otrzymał informacje o pogarszającej się pozycji Dyrektoriatu we Francji i dużym szansom na przejęcie władzy, jeżeli wróci do kraju. Wobec tego Napoleon 23.08.1799 roku opuścił Egipt, zostawiając dowodzenie genereałowi Jeanowi Kleberowi. Francuzi próbowali kontynuować swoją ofensywę, wyruszając na Syrię, ta kampania zakończyła się jednak poważną klęską. Siły francuskie zostały zepchnięte do obrony, wkrótce zaś, w roku 1801, pokonane przez siły brytyjsko – tureckie.

Mimo klęski militarnej kampanii przyniosła ona ogromne korzyści dla francuskiej i światowej nauki. Badacze zaangażowani w wyprawę byli w stanie zdobyć i zabezpieczyć setki bezcennych zabytków egipskiej kultury, upowszechniając wiedzę o niej w Europie. Dodatkowo epokowym odkryciem było odnalezienie Kamienia z Rosetty, którego inskrypcje pozwoliły wkrótce odczytać pismo hieroglificzne i lepiej zrozumieć kulturę i historię starożytnego Egiptu.