Główne założenia judaizmu
Rabi Mosze ben Majmon (1135-1204), zwany powszechnie Majomnidesem, uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela judaizmu czasów średniowiecza. W latach 70-tych XII w. podczas pobytu w Egipcie stworzył kodeks Miszna Tora (Druga Tora), systematyzujący prawo żydowskie. W owym kodeksie określił trzynaście prawd wiary judaistycznej, które zostały później nazwane „credo Majmonidesa”. Są to podstawowe założenia doktrynalne judaizmu (ortodoksyjnego):
1) istnieje Bóg, który jest Stwórcą wszystkich stworzeń i kieruje nimi.
2) Bóg jest jeden.
3) Bóg ma naturę duchową i niecielesną.
4) Bóg jest wieczny, bez początku i bez końca.
5) tylko sam Bóg ma prawo do oddawania mu kultu i czci.
6) prorocy byli wysłannikami Boga i dlatego należy wierzyć ich słowom.
7) Mojżesz jest największym z proroków.
8) wszechmocny Bóg podyktował Mojżeszowi Prawo na Synaju.
9) Prawo objawione przez Boga nigdy się nie zmieni.
10) Bóg zna wszystkie ludzkie myśli i czyny, gdyż jest wszechwiedzący.
11) Bóg wynagradza za wypełnianie Prawa, a karze za jego przekraczanie.
12) Mesjasz zjawi się wtedy, gdy Bóg uzna to za stosowne.
13) Bóg wskrzesi zmarłych w odpowiednim czasie, a dusza ludzka jest nieśmiertelna.
Cechy judaizmu
Jedną z podstawowych cech judaizmu jest ścisłe powiązanie religii z etyką. Obowiązujące 613 nakazów i zakazów sformułowanych w Biblii Hebrajskiej i Talmudzie, szczegółowo reguluje życie Żydów zgodnie z nakazami wiary. Dotyczą one m.in. obrzezania, szabatu, modlitwy, przepisów pokarmowych, świąt, postu, zawierania małżeństwa itd. Tworzą razem prawo żydowskie (halacha), którego przestrzeganie jest konieczne do osiągnięcia zbawienia.
Ponadto judaizm jest do dziś religią powiązaną z konkretnym narodem, a dokładniej – jest religią narodową Żydów. W swoim założeniu nie obejmuje zatem wszystkich ludzi (w przeciwieństwie do islamu, chrześcijaństwa czy buddyzmu). Niemniej możliwa jest konwersja na judaizm i wejście do narodu żydowskiego. Ma ona najczęściej miejsce w przypadku małżeństw mieszanych. Stąd też obecnie zgodnie z prawem wydanym w 1962 r. przez państwo Izrael Żydem jest człowiek, który się urodził z matki Żydówki (czyli członek narodu wybranego) albo przeszedł na judaizm.
Wyznawców judaizmu obowiązuje przestrzeganie przepisów pokarmowych, tj. diety koszernej („kosher” znaczy dosłownie „najlepszy”, „stosowny"). Zasady koszerności obejmują: zakaz spożywania mięsa zwierząt, które nie zostały zabite w sposób rytualny (szechita) przez wykwalifikowanego rzeźnika; zakaz jedzenia padliny oraz mięsa zwierząt nieparzystokopytnych i nieprzeżuwających (np.: świnie); zakaz spożywania stworzeń wodnych nie posiadających płetw i łusek oraz niektórych owoców i warzyw.
Inną z cech charakterystycznych judaizmu jest unikanie przedstawień ludzkich w jakiejkolwiek formie (na obrazach, nagrobkach, czy w formie rzeźb). Elementy zdobnicze w sztuce żydowskiej zostały ograniczone do ornamentyki roślinnej oraz przedstawień zwierzęcych; najczęściej można spotkać np. parę lwów, gwiazdę Dawida, kolumny, menorę. Aż do XIX w., czyli do czasu Żydowskiego Oświecenia (Haskali), sztuka żydowska była ograniczona wyłącznie do sztuki sakralnej i rzemiosła artystycznego, zaspokajającego potrzeby kultowe.
Kult judaizmu odprawiany jest w synagogach. Polega głównie na czytaniu tekstów Tory i innych ksiąg biblijnych oraz ich komentowaniu, czemu towarzyszą wspólne modlitwy i śpiewy. W synagodze obowiązuje podział według płci (najczęściej kobiety modlą się w galerii na piętrze zwanej babińcem). Mężczyźni muszą założyć nakrycie głowy zwane jarmułką (kipą, mycką). Językiem używanym podczas nabożeństw i modlitwy jest język hebrajski.
Najważniejszym dniem w tygodniu jest dla wyznawców judaizmu szabat (szabas). Jest to święty dzień, wolny od pracy, upamiętniający dzieło stworzenia świata. Rozpoczyna się w piątek wieczorem zapaleniem przez gospodynię dwóch świec i kończy w sobotę wieczorem. W szabat mężczyźni udają się do synagogi na modlitwy; kobiety nie mają takiego obowiązku. Poza świętowaniem szabatu Żydzi obchodzą święta: Paschę, Jom Kippur, Chanukę, Sukkot, Szawuot oraz Rosz ha-Szana.