Odłamy judaizmu - judaizm ortodoksyjny, reformowany, konserwatywny

Judaizm ortodoksyjny

Żydzi ortodoksyjni wierzą, że cała Tora (Pisana i Ustna) została objawiona Mojżeszowi na górze Synaj. Sformułowana zatem w Talmudzie halacha (prawo żydowskie) jest Słowem Bożym i wszystkie aspekty życia powinny jej podlegać.

Wyznawcy judaizmu ortodoksyjnego są tradycjonalistami. Podkreślają konieczność ścisłego przestrzegania prawa  żydowskiego i sprzeciwiają się jakimkolwiek reformom – żaden nakaz ani zakaz nie może zostać z halachy usunięty, pominięty czy zmieniony.

Małżeństwa mieszane w judaizmie ortodoksyjnym są zakazane. Kobiety podtrzymują swoją tradycyjną rolę w rodzinie. W synagogach siedzą osobno, a nie razem z mężczyznami, nie mogą być również liczone do minjanu ani zostać rabinkami. Żydowstwo jest „dziedziczone” po matce. Konwersja na judaizm jest możliwa, ale trwa wiele lat.

Żydzi ortodoksyjni wierzą, że w końcu czasów przyjdzie Król-Mesjasz. Za jego sprawą zostanie odbudowana Świątynia w Jerozolimie, a na ziemi nastanie pokój.

W ramach judaizmu ortodoksyjnego można wyróżnić: chasydów, haredim, nowoczesną ortodoksję aszkenazyjską oraz ortodoksję sefardyjską. 

Judaizm reformowany

Judaizm reformowany (inaczej judaizm postępowy) wyodrębnił się w początkach XIX w. Obecnie  reprezentowany jest najpotężniej w USA i obejmuje około 1/3 Żydów amerykańskich.

Jego wyznawcy uważają, że Tora została napisana przez ludzi i najprawdopodobniej była kompilowana przez różnych redaktorów w różnym czasie (nie została objawiona w całości Mojżeszowi przez Boga na Synaju).

Żydzi reformowani przyjmują halachę (żydowskie prawo), ale uważają, że jest ona zmienna i podlega reformom. Dużą rolę kładą na zasadą indywidualnego przeżywania religii oraz zasadę wolnego wyboru Żydów w kwestii przestrzegania przykazań. Odgórny przymus religijny jest w judaizmie reformowanym zastąpiony osobistym poczuciem odpowiedzialności. Każda gmina sama ustala swoje zasady.

W judaizmie reformowanym żydostwo dziedziczy się zarówno po matce, jak i po ojcu. Małżeństwa mieszane są odradzane, ale nie zakazane. Rabini i kantorzy nie mogą przewodniczyć ceremoniom ślubnym z innowiercami. Żydzi reformowani przeprowadzają mniej uciążliwą procedurę konwersji (przejścia na judaizm) niż pozostałe odłamy.

Judaizm reformowany głosi całkowitą równość kobiet i mężczyzn w kwestiach religii i życia kulturalnego np. kobieta może być rabinką i kantorką. Charakterystyczne dla tego odłamu są także: nabożeństwa głównie w języku miejscowym, skrócenie rytuałów, muzyka organowa i śpiew chóralny. Nie powinno się wykonywać utworów świeckich i nieżydowskich. Judaizm reformowany wprowadził synagogi nowego typu zwane tempel (świątynia).  

Z judaizmu reformowanego wyodrębnił się odrzucający transcendencję judaizm humanistyczny.

Judaizm konserwatywny

Judaizm konserwatywny oddzielił się od judaizmu reformowanego w latach 80-tych XIX w.; stanowi niejako pomost pomiędzy ortodoksją a odłamem postępowym. Najwięcej jego wyznawców znajduje się w USA i w Wielkiej Brytanii.

Żydzi konserwatywny przyjmują, że prawa zawarte w Torze Pisanej i w Torze Ustnej są święte, ale halacha powinna ewoluować zgodnie z potrzebami społeczności. Oznacza to, że można ją przystosowywać do realiów współczesności, niemniej każda zmiana powinna być poprzedzona namysłem rabinów.

Żydzi konserwatywni w większości opowiadają się za utrzymaniem języka hebrajskiego w liturgii, zachowaniem szabatu i przepisów koszerności.

Żydostwo w judaizmie konserwatywnym dziedziczone jest wyłącznie po matce. Małżeństwa mieszane są stanowczo odradzane. Nie tylko rabinom ani kantorom nie wolno przewodniczyć ślubom z innowiercami, ale także nie-żydowscy małżonkowie nie mogą być członkami synagogi ani uczestniczyć w ceremoniach religijnych. Konwersja na judaizm konserwatywny wymaga zawsze obrzezania (w przypadku mężczyzn), zanurzenia w mykwie i egzaminu przed bejt dinem (sądem religijnym).

Żydzi konserwatywni różnią się od ortodoksów stosunkiem do Mesjasza – uważają, że nie ma jednego poglądu dotyczącego idei Mesjasza i epoki mesjańskiej, gdyż żaden tekst nie przesądza w sposób ostateczny tej kwestii. Biorą przy tym pod uwagę, że zapowiadany Mesjasz nie musi być człowiekiem, ale może być wyłącznie symbolem wybawienia ludzkości od zła tego świata.

Kobiety w judaizmie konserwatywnym mają więcej praw niż w judaizmie ortodoksyjny. Mogą zasiadać w synagodze razem z mężczyznami oraz mogą być rabinami i świadkami w żydowskim sądzie. W niektórych społecznościach są wliczane do minjanu.

Judaizm rekonstrukcjonistyczny

Rekonstrukcjonizm powstał w 1 połowie XX w. w Stanach Zjednoczonych na styku judaizmu reformowanego i konserwatywnego, starając się pogodzić oba odłamy. Obecnie liczy około 60 tysięcy wyznawców.

Judaizm rekonstrukcjonistyczny podkreśla, że społeczności żydowskie zawsze ewoluowały i dostosowywały się do nowych okoliczności historycznych. Odziedziczona tradycja (np. przestrzeganie szabatu, zasad koszerności, obrzezania) nie stanowi niezmiennego Bożego prawa, gdyż z każdym pokoleniem jest „rekonstruowana” –  tradycja stanowi odbicie sposobu, w jaki dane pokolenie rozumie swoją więź z Bogiem. Równocześnie jednak owej tradycji należy się szacunek – rekonstrukcjoniści kładą znacznie większy nacisk na przestrzeganie halachy niż wyznawcy judaizm reformowany.

Większość Żydów identyfikujących się z rekonstrukcjonizmem nie wierzy w transcendentne objawienie (cuda i wydarzenia nadprzyrodzone) oraz w to, że Bóg wybrał naród żydowski.

W judaizmie rekonstrukcjonistycznym mężczyźni i kobiety są równi wobec religii. Konwersja ma charakter uproszczony. Nie wymaga zanurzenia w mykwie i obrzezania.

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 3 + 1 =
Ostatnio komentowane
Ta książka jest wyjątkowa , przyjemnie się czyta to streszczenie
• 2024-11-11 09:32:23
na czym polegają te fundacje i stowarzyszenia? brakuje tu wyjaśnienia i jakiegoś przyk�...
• 2024-11-05 17:38:04
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17