Koszerność (hebr. koszer – „nadający się”, „stosowny”) to pojęcie oznaczające reguły obowiązujące w prawie żydowskim (halacha), które mówią o tym jakie pokarmy mogą być spożywane przez wyznawców judaizmu, a które są zabronione. Prawo żydowskie określa także w jaki sposób należy produkować, przechowywać i przygotowywać jedzenie. Żywność niekoszerną określa się słowem „treyf” (dosłownie: „rozszarpana”).
Zasady koszerności znajdują swoje źródło w Torze pisanej, a zostały uściślone w Torze ustnej (Miszna i Talmud). Są one przestrzegane przez wyznawców judaizmu ortodoksyjnego. Żydzi pozostałych odłamów odrzucają lub znacznie liberalizują przepisy halachy, także te dotyczące pokarmu.
Słowa „koszer” używa się także dla określania przedmiotów rytualnych, które są wyrabiane zgodnie z prawem żydowskim i są przystosowane do rytualnego użytku. W ten sposób koszerne mogą być np. teksty liturgiczne (o ile nie mają błędów) czy mezuza (jeśli jest wykonana przez sofera).
W dzisiejszych czasach większość produktów koszernych jest oznaczona specjalnym certyfikatem. Jest on wydawany przez rabina.
Zasady koszerności
1) Pewnych zwierząt nie wolno spożywać wcale. Należą do nich zwierzęta nieparzystokopytne i nieprzeżuwające (np. koń, świnie, wielbłąd, borsuk, zając). Zakaz ten dotyczy zarówno ich mięsa, jak i organów wewnętrznych. Owce, bydło, kozy i zwierzyna płowa są koszerne. Nie można także jeść padliny. Obowiązuje również zakaz spożywania stworzeń wodnych nie posiadających płetw i łusek. Skorupiaki takie jak: homary, ostrygi krewetki mięczaki jadalne i kraby są zatem niekoszerne. Jeśli chodzi o ptaki, to nie można spożywać padlinożerców i drapieżców. Kurczaki, gęsi, kaczki czy indyki są dozwolone. Zabronione są natomiast wszystkie gryzonie, płazy, gady i owady. Ponadto każde zwierzę ranne, chore bądź zabite w sposób niefachowy jest niekoszerne.
2) Ubój zwierząt (szechita) musi następować zgodnie z prawem żydowskim. Zajmuje się nim wykwalifikowany w tej dziedzinie rzeźnik (szochet). Musi to być człowiek pobożny, dobrze znający prawo żydowskie, szczególnie dotyczące kaszrutu. Właściwe pozbawienie zwierzęcia życia odbywa się jednym cięciem. Jego śmierć powinna być szybka i bezbolesna. Halacha zabrania spożywać zwierzę, które cierpiało przed śmiercią. Po uboju ciało jest sprawdzane, w celu potwierdzenia, że zwierzę było zdrowe.
3) Żydzi nie mogą spożywać krwi, gdyż jest ona symbolem życia. Musi być ona odsączona lub odparowania z mięsa przed spożyciem. Nie wolno jeść części żyjącego jeszcze zwierzęcia (nawet jeśli jest ono koszerne). Zabronione jest także spożywanie nerwu kulszowego i otaczającego go tłuszczu.
4) Potrawy koszerne dzieli się na mięsne i mleczne oraz neutralne, tzn. te, które nie są ani mięsne, ani mleczne. Do produktów neutralnych zalicza się m.in. jajka, ryby, ziarna, makarony, ryż, kasze, jarzyny, owoce (pochodzące z co najmniej 3-letnich drzew) i soki.
5) W judaizmie obowiązuje zakaz spożywania mleka (oraz produktów mlecznych) z mięsem ptaków i ssaków. Opiera się on na biblijnym stwierdzeniu, że nie wolno „gotować jagnięcia w mleku jego matki” (2 Mojż. 23:19). Ponadto wszystkie naczynia (oraz zastawa i sztućce), które miały kontakt z mięsem nie mogą być używane do produktów mlecznych i odwrotnie. Zakaz ten dotyczy również zmywarek, misek i zlewów, w których naczynia te się myje oraz ściereczek używanych do ich osuszania. Ponadto posiłki mleczne i mięsne powinna dzielić przerwa. Czas jej trwania zależy od zasad przyjętych w danej wspólnocie; jest zależny od stopnia ortodoksji i miejsca zamieszkania.
6) Spożywanie wina i pozostałych produktów gronowych sporządzanych przez osoby innego wyznania niż mojżeszowe jest zabronione.
7) Odrębną kategorią pokarmów i napojów stanowią te, które są dopuszczone do spożywania w czasie świąt Pesach (kaszer le-Pesach); nie mogą one zawierać „chamecu” (zakwasu).