W renesansie odrodziła się idea mecenatu, czyli opieki możnych nad artystami.
Chlubne początki mecenatu w tej epoce dała rodzina Medyceuszy – możny florencki ród wspierał artystów takich jak: Filip Brunolleschi, Donatello, Botticelli czy Michał Anioł. Hojnymi mecenasami byli także papieże: Mikołaj V, Juliusz II i Leon X. W czasach ich pontyfikatów powstawały wybitne dzieła, tworzyli dla nich m.in. Fra Angelico, Michał Anioł i Rafael. Dbano również o restaurację zabytków antycznych.
Idea mecenatu zrodziła się w starożytnym Rzymie, a sama nazwa wywodzi się od nazwiska Gajusza Cilniusza Mecenasa, który swym patronatem objął m.in Wergiliusza.
Mecenat jest to trwała opieka bogatego miłośnika sztuki nad artystą. Zapewniał on twórcom możliwości rozwoju i stabilizację finansową. Mecenasi sami zlecali wiele prac, a także pomagali swym podopiecznym uzyskać atrakcyjne zlecenia. Idea ta pozwalała – zarówno w starożytności, jak i w renesansie – wybić się twórcom niskiego pochodzenia.
Mecenasi sztuki renesansu we Włoszech
Lorenzo de' Medici – przedstawiciel rodu Medyceuszy, sam był wybitnym humanistą i znawcą sztuki. Swoim mecenatem objął największych artystów tamtej epoki, m.in. Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Botticelliego, Albertiego czy Ghirlandaia.
Leon X – papież, syn Wawrzyńca Wspaniałego Medyceusza. Zatrudniał Michała Anioła, Rafaela Santi i Donato Bramantego.
Juliusz II – szczególnym uznaniem darzył Michała Anioła. To na jego zlecenie artysta stworzył słynne freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej.
Mikołaj V – za jego sprawą duch renesansu przeniknął do Watykanu. Swoim mecenatem objął on Fra Angelico, któremu powierzył m.in. namalowanie fresków w Pałacu Laterańskim.
Mecenasi sztuki renesansu w Polsce
 |
| Portret Jana Zamoyskiego |
Jan Dantyszek – sam korzystał ze wsparcia Piotra Tomickiego, później otaczał opieką Ioannisa Campensisa, poetę i hebraistę.
Grzegorz z Sanoka – mecenas Kallimacha, poety i prozaika. Kiedy ujawniono udział Kallimacha w spisku na życie papieża, ukrywał się on w biskupich dobrach w Dunajewie.
Jan Łaski – kupił całą bibliotekę Erazma z Rotterdamu, którą po śmierci Holendra sprowadził do kraju.
Stanisław z Bochni – zapewnił wykształcenie Łukaszowi Górnickiemu.
Zygmunt Stary i Zygmunt August – wspierali najwybitniejszych twórców swoich czasów: Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja.
Jan Zamoyski – otaczał opieką indywidualnych twórców, np. Jana Kochanowskiego czy Szymona Szymonowica, a także założył w Zamościu akademię, która zrzeszała wybitnych uczonych z całej Europy.