Bez przesady można uznać, że największym odkryciem epoki renesansu był... dorobek starożytności. Wiedza i kultura antyku przez stulecia pozostawały zapomniane, niedocenione i dostępne tylko niewielkiej grupie ludzi wykształconych. Renesans to czas fascynacji dorobkiem antyku – jego sztuką, filozofią, nauką i historią. Renesans to jednak również epoka wielkich artystów, myślicieli, odkrywców i wynalazców, myślących nowatorsko i niezależnie.
Renesansowe odkrycia naukowe
Heliocentryzm
Milowym krokiem w rozwoju astronomii było odkrycie Mikołaja Kopernika. Do czasu opublikowania jego dzieła „O obrotach sfer niebieskich” (1543), na wszystkich uniwersytetach wykładano teorię geocentryczną Ptolemeusza, wychodzącą z założenia, że to Ziemia stanowi centrum Wszechświata. Co ciekawe, heliocentryzm był znany już starożytnym, a jednym z jego zwolenników był Arystarch z Samos. Choć jego pisma nie zachowały się do czasów nowożytnych, teorię Arystarcha znano w renesansie za pośrednictwem innych greckich uczonych.
Zasługą Mikołaja Kopernika było wnikliwe zbadanie wszystkich znanych wówczas koncepcji i udowodnienie słuszności teorii heliocentrycznej, zakładającej że nie Ziemia, lecz Słońce znajduje się w centrum Wszechświata, a Ziemia je wyłącznie – podobnie jak inne ciała niebieskie – obiega. Sprzeciwił się on tym samym większości uczonych i duchownych, co wymagało nie lada odwagi.
 |
| Jan Matejko „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” (1872 r.) |
Jatrochemia
Jatrochemia to dział alchemii zajmujący się medycyną. Wybitnym przedstawicielem taj dziedziny był żyjący w epoce renesansu doktor nauk medycznych Paracelsus. Uważał on, że celem alchemii winno być, nie – jak dotąd uważano – uzyskanie złota, ale przede wszystkim lekarstw. Paracelsus zajmował się badaniem wpływu rożnych substancji na organizm ludzki („Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną”). Stosował różne nowatorskie metody badania i leczenia. Jedną z nich była... obserwacja.
Renesansowe odkrycia techniczne
Druk
Trudno przecenić znaczenie tego wynalazku. Niewątpliwie druk zadecydował o kształcie całej epoki, a także o rozwoju kultury w ogóle. Możliwość szybkiego powielania tekstów pozwoliła na sprawną wymianę myśli między uczonymi z całego świata. Ponadto, drukowane teksty zawierały mniej błędów niż manuskrypty przepisywane przez mnichów.
Wynalezienie ruchomej czcionki przypisuje się niemieckiemu kowalowi Janowi Gutenbergowi, choć sama idea była znana już wcześniej. W Chinach już nawet w XI w., a w Europie na początku XV w. stosował ją holenderski drukarz L.J. Coster. Prawdopodobnie zainspirowany jego drukiem, Gutenberg sworzył własną technikę składania.
Renesansowe odkrycia geograficzne
Wiek XV to czas intensywnego odkrywania świata. Europa – tzw. Stary Kontynent – dzięki rozwojowi floty poznawała nowe lądy. Świat powoli się rozszerzał – potrzeba było dwóch wieków, by odkryć niemal wszystkie lądy i stworzyć ich mapy.
 |
| Sebastian del Piomba, portret Krzysztofa Kolumba |
Odkrycie Ameryki
W 1492 r. Krzysztof Kolumb dotarł do Ameryki. Datę tę przyjmuje się niekiedy za początek epoki renesansu. Wyprawa prowadzona przez genueńczyka miała na celu wytyczenie nowej drogi handlowej do Indii. Nieznany dotąd Europejczykom ląd został więc odkryty przypadkowo.
Droga do Indii
To, co nie udało się Kolumbowi, powiodło się Portugalczykowi – Vasco da Gamie, który w 1497 r. wyruszył z Europy i drogą morską dotarł do Indii (1498 r.).
Opłynięcie Afryki
Niemal od początku XV w. Portugalczycy intensywnie eksplorowali zachodnie wybrzeża Afryki. W efekcie w 1488 r. Bartolomeu Dias zdołał opłynąć południowy kraniec tego kontynentu.
Podróż dookoła świata
Naturalną konsekwencją i zwieńczeniem wszystkich wielkich odkryć geograficznych była wyprawa Ferdynanda Magellana. Ten hiszpański żeglarz opłynął kulę ziemską. Wyprawa trwała ponad 3 lata, od 1519 r. do 1522 r.