 |
| William Szekspir |
Próba zebrania faktów z życia Szekspira napotyka na podstawową trudność – niepewność względem tożsamości dramaturga wszech czasów. Istnieje wiele kontrowersji dotyczących osoby autora „Hamleta”, „Otella”, „Romea i Julii”. Tradycyjnie przyjęło się jednak uważać za „właściwego”, Wiliama Szekspira urodzonego w Stratford-upon-Avon w 1564 roku, który przyszedł na świat jako trzecie z ośmiorga dzieci Johna Shakespeare'a i Mary Arden. Ojciec Wiliama był rękawicznikiem, zajmował się też polityką na szczeblu lokalnym.
Szekspir uczył się w szkole w Stratford, uczęszczał na lekcje łaciny, literatury antycznej, retoryki i historii. Naukę przerwał, gdy zaczęły się kłopoty finansowe ojca. Pracował w charakterze guwernera, sekretarza, a także aktora. W 1582 roku ożenił się z Anne Hathaway, z którą miał troje dzieci. W 1585 roku, kiedy na świat przyszły bliźnięta, w życiorysie Szekspira pojawia się siedmioletnia luka. Badacze określają ją jako „stracone lata” – nie wiadomo, co działo się wtedy z dramaturgiem, gdzie przebywał ani czym się zajmował. Dopiero z 1592 roku pochodzi zapis dowodzący, iż Szekspir był członkiem znanej wówczas grupy teatralnej „Trupy lorda Szambelana”.
Jako autor dramatów dał się poznać Szekspir dopiero w 1598 r., czyli już jako dojrzały mężczyzna. Jednocześnie zajmował się finansami grupy i nadal występował na scenie, a później został również współwłaścicielem teatru The Globe. Związawszy się z teatrem, Szekspir przeniósł się do Londynu, zaś żona i dzieci pozostały w Stratford. Z zachowanych dokumentów wynika, iż praca w teatrze przynosiła mu spore dochody, po pewnym czasie mógł nawet nabyć dom w stolicy i okazałą posiadłość w Stratford – New Palace.
Tam też zmarł w 1616 roku jako wybitny dramaturg i zasłużony twórca nowoczesnego teatru. Pochowano go w absydzie kolegiaty Świętej Trójcy. Nagrobny pomnik podkreśla jego zasługi dla literatury, Szekspir został na nim przedstawiony z piórem w dłoni.
Twórczość Williama Szekspira
Szekspir był twórcą wyjątkowo płodnym. Pozostawił po sobie około 40 sztuk teatralnych – zarówno tragedii, jak i komedii – 154 sonety i inne utwory poetyckie. Ilość ta zadziwia tym bardziej, że jego dzieła należą do najwybitniejszych na świecie. Anglicy uznają go za swego narodowego poetę, a jego wpływ na dramat jest nie do przecenienia w skali całej Europy.
Szekspir wykazał niezrównany talent w pisaniu tragedii i komedii. Potrafił wzbudzać skrajne emocje, doskonale wyczuwał oczekiwania odbiorców. Jako pierwszy wprowadzał elementy komizmu do tragedii, co było sprzeczne z zasadami sztuki klasycznej (decorum), a jednak odpowiadało widzom.
Tematy dla swoich dramatów czerpał Szekspir z prawdziwych historii, często średniowiecznych, a także z innych dzieł literackich. W renesansie pojęcie plagiatu nie istniało, więc każdy mógł dowolnie korzystać z dorobku poprzedników. I tak na przykład „Hamlet” jest przeróbką tekstu „Ur-Hamleta”, który jednak nie zachował się do naszych czasów. Wiele motywów zaczerpnął Szekspir również z literatury antycznej, szczególnie z Plutarcha. Ponadto chętnie sięgał do kronik angielskich, przede wszystkim dzieł Raphaela Holinsheda.
William Szekspir był autorem, który – jako człowiek teatru – znał publiczność i z tego względu tworzył dla publiczności, zdając sobie sprawę, iż jej rola w odbiorze dzieła sztuki jest niebagatelna – reakcje widzów stanowiły dla niego głównym kryterium w wielu kwestiach. Zasługą, ale przede wszystkim zdolnością Szekspira było takie ujmowanie tematu, że zachwycał intelektualistów, ale zadowalał także przeciętnych odbiorców.
Na najwyższe laury zasługuje niewątpliwie język poetycki Szekspira. W angielszczyźnie do dziś funkcjonuje około 600 wyrazów wprowadzonych przez niego do użytku. Wybitny dramaturg poruszał w swoich dziełach tematy bliskie każdemu człowiekowi, lubował się zwłaszcza w ukazywaniu przyczyn i konsekwencji ludzkich słabości takich jak: ambicja, zdrada czy władza. Pisał jednak również o uczuciach pięknych i wzniosłych – miłości, przyjaźni, poświęceniu.
Najważniejsze dzieła Williama Szekspira
Tragedie: „Tytus Andronikus”, „Otello”, „Romeo i Julia”, „Hamlet”, „Makbet”, „Król Lear”, „Juliusz Cezar”, „Antoniusz i Kleopatra”
Komedie i kroniki: „Sen nocy letniej”, „Miarka za miarkę”, „Komedia omyłek”, „Poskromienie złośnicy”, „Dwaj szlachcice z Werony”, „Kupiec wenecki”, „Wiele hałasu o nic”, „Jak wam się podoba”, „Wieczór Trzech Króli”, „Wesołe niewiasty z Windsoru”, „Wszystko dobre, co się dobrze kończy”
Sonety – zachował się zbiór 154 utworów, mówiących głównie o miłości, etyce i pięknie. Pierwsze utwory z cyklu adresowane są do pięknego młodzieńca, którego autor namawia do małżeństwa. Kolejne (18-126) skierowane są do mężczyzny, któremu podmiot liryczny wyznaje miłość, wreszcie końcowe wiersze to słowa skierowane do kochanki.