Indywidualizm romantyczny to nazwa postawy charakterystycznej dla bohatera literatury romantycznej, a także dla samych twórców okresu romantyzmu. Jej źródłem jest estetyka geniuszu. Poniżej znajdziesz więcej informacji. Ucz się razem z nami!
Estetyka geniuszu u podstaw induwidualizmu romantycznego
Indywidualizm romantyczny to nazwa postawy charakterystycznej dla bohatera literatury romantycznej, a także dla samych twórców okresu romantyzmu. Źródłem tego zjawiska jest tak zwana estetyka geniuszu zapoczątkowana w literaturze niemieckiej przez Johanna Wolfganga Goethego. Stała się ona dominującą tendencją artystyczną nie tylko w romantyzmie, ale na długo zdominowała europejskie myślenie o sztuce.
Koncepcja ta opiera się na założeniu, że prawdziwie wielkie dzieło może powstać jedynie pod wpływem irracjonalnego natchnienia spływającego jedynie na wybrane, wybitne jednostki. Tym samym poeta staje się boskim medium, za pośrednictwem którego objawia się boska prawda.
Estetyka geniuszu znalazła również odzwierciedlenie w sposobie kreacji bohatera romantycznego. Musiał on być jednostką wyjątkową, obdarzoną szczególną wrażliwością i zdolną do najwyższych poświęceń. W wersji mesjanistycznej bohater taki jest „mężem Bożym”, dzięki któremu dokona się zbawienie narodu.
Znaczenie indywidualizmu romantycznego i jego funkcjonowanie w romantyzmie
Indywidualizm romantyczny jest wyrazem światopoglądu, zgodnie z którym jednostka i zbiorowość znajdują się w konflikcie. Stanowi on dowartościowanie dążeń pojedynczego człowieka. Zwraca się tu uwagę na rolę miłości, pragnienia szczęścia czy wolności dla własnego narodu. Człowiek przestaje być trybikiem w wielkiej machinie społecznej, a staje się wartością samą w sobie.
Przejawem indywidualizmu romantycznego w literaturze jest przede wszystkim izolacja bohatera od zbiorowości. Postać taka najczęściej prezentuje zachowania outsidera, jak np. Giaur Byrona czy Karusia z ballady Mickiewicza pt. „Romantyczność”. Alienacja społeczna prowadzi bohatera do pogłębienia refleksji nad sobą i introspekcji. Indywidualista romantyczny to typ zamkniętego w sobie melancholika, który niechętnie dopuszcza do siebie inne osoby. Żyje w samotności po to, żeby zrealizować swoją wielką życiową misję, jak np. Konrad Wallenrod porzucający ukochaną Aldonę, aby zemścić się na zakonie krzyżackim.
Najważniejsi indywidualiści romantyczni w polskiej literaturze to jednak Konrad w III części „Dziadów” i Kordian Słowackiego. Samotni outsiderzy, którzy wbrew wszelkim racjonalnym przesłankom decydują się na odważne czyny: Konrad nie waha się rzucić wyzwanie samemu Bogu i sięgnąć po „rząd dusz”, a Kordian staje przed sypialnią cara, by dokonać zamachu na jego życie.