Ustanowienie opartego na niewolnictwie systemu produkcji, pogłębiający się kryzys gospodarczy oraz społeczny, pozostawiło starożytny Rzym w epoce wojen domowych w latach 146 – 31 p.n.e..
W tym też okresie nowym czynnikiem politycznym, który miał w najbliższym czasie odegrać decydującą rolę, była armia. Jej charakter miał uleć zmianie w roku 104 p.n.e. za sprawą reformy dokonanej przez Gajusza Mariusza.
Gajusz Mariusz (156 – 86 r. p.n.e.) był mężem Julii, ciotki Juliusza Cezara. Podobno był siedmiokrotnie wybierany konsulem Rzymu. W roku 101 p.n.e. zawiązał przymierze z Saturninem i Glaucją, na mocy którego, Mariusz został wybrany na urząd konsula na rok 100 p.n.e., Glaucja na urząd pretora, a Saturnin – trybuna ludowego. Wspólnym celem wymienionej trójki było nadanie ziemi weteranom Mariusza.
Starożytny Rzym – Reforma Mariusza
Zanik średniej warstwy chłopskiej, nie pozwalał na wypełnienie potrzebnego kontyngentu wojskowego. Biedoty miejskiej – jako warstwy społecznej, nie posiadającej cenzusu majątkowego, nie można było przymusowo zaciągnąć do wojska. Wobec takiej sytuacji, ówczesny konsul Gajusz Mariusz wprowadził zasadę zaciągu ochotniczego do armii.
Dotąd armia rzymska składała się ze średnio zamożnych chłopów, jednak po reformie Mariusza – skład socjalny uległ całkowitej zmianie. Większość od tej pory stanowili proletariusze miejscy, zaciągający się na szesnaście lat (minimalny okres, na który trzeba było się zaciągnąć). Każdy z żołnierzy otrzymywał żołd oraz odpowiedni ekwipunek. Symbolem jednoczącym nowe oddziały stał się orzeł. Z biegiem czasu z nowych rekrutów powstały wyborowe jednostki – tzw. pretorianie. Armia zawodowa oczekiwała od swojego dowódcy nie tylko łupów wojennych ale również po zakończonych kampaniach i bitwach, nadania ziemi z której mogliby się utrzymywać w czasie pokoju.