Quo vadis - streszczenie

Quo vadis to powieść historyczna autorstwa Henryka Sienkiewicza. Pierwsze wydanie pochodzi z 1896 roku. Główny motyw powieści to upadek imperium rzymskiego władanego przez Nerona oraz narodziny chrześcijaństwa. Poniżej przedstawiamy streszczenie Quo vadis. 

Quo vadis - streszczenie

Zakochany Marek Winicjusz

Petroniusz, patrycjusz rzymski, wstał blisko południa. Był jeszcze zmęczony po uczcie u Nerona, która odbyła się poprzedniej nocy. Dzień rozpoczął od kąpieli i „ugniatania ciała”. W czasie, gdy niewolnice zajmowały się Petroniuszem, przybył Marek Winicjusz. Winicjusz opowiedział wujowi o ziemiach, które odwiedził. Marek przyznał się wujowi, że w domu Aulusa Plaucjusza spotkał piękną niewiastę. Rozmowę mężczyzn przerwali epilatorowie. Dalej rozmowa toczyła się na temat poezji i tragicznego losu poetów od czasu, gdy Neron – cesarz Rzymu – zajął się tą dziedziną. Mężczyźni rozprawiali o Aulusie Plaucjuszu i spotkanej w jego domu pięknej dziewczynie, Ligii – zakładniczce z barbarzyńskiego plemienia Ligów.

„Ligia czy Kallina” nie jest jednak traktowana jak niewolnica, bo jej opiekunowie kochają ją jak własną córkę. Marek obawia się, że opiekunowie Ligii będą przeciwni temu, by została jego kochanką. Dlatego prosi Petroniusza o poradę. Winicjusz i jego wuj rozprawiają więc o możliwościach zdobycia ukochanej Marka, który pod wpływem wróżebnego snu w świątyni Mopsusa, dotyczącego życiowej przemiany za sprawą miłości, jest przekonany o swoim uczuciu. Po obietnicach Petroniusza złożonych Markowi mężczyźni przenieśli się do tricinium, mijając niezauważenie niewolnicę Eunice. Kobieta skrycie kochała się w swoim panu, więc kiedy tylko została sama w unctuarium, złożyła na posągu Petroniusza pocałunek.

Petroniusz i Winicjusz po późnym śniadaniu, drzemce i spacerze udali się z wizytą do domu Aulusa. Po drodze wuj dopytuje Marka o Ligię. Winicjusz opowiedział mu, że dziewczyna podczas rozmowy rysowała znak ryby na piasku. Tłum wielbił Petroniusz, przejeżdżającego przez miasto, ale patrycjusz nie zwracał na to uwagi. Kazał zatrzymać się przy księgarni, gdzie dokonał zakupu „Satyriconu” własnego autorstwa, wydanego bez podpisu z obawy o podzielenie losu innych poetów rzymskich i wręczył prezent Winicjuszowi.

Po dotarciu do domu Aulusa Petroniusz jest zdumiony elegancją willi, panującą tam ciszą i spokojem. Gospodarz domu, zdziwiony nieco wizytą gości, przywitał się z nimi, a Petroniusz próbując go uspokoić, podziękował za opiekę nad Winicjuszem. Podczas rozmowy mężczyźni usłyszeli śmiech małego Aulusa i Ligii, ale z szacunku dla pani domu – Pomponii – Petroniusz nie zabawił z nimi długo. Korzystając z okazji, Winicjusz postanowił oddalić się z Ligią. Kiedy mały Aulus odszedł, by pobawić się nad stawem, Marek obsypał ukochaną czarującymi słowami. Ligia z początku nie rozumiała, co czuje, ale wiedziała, że mężczyzna powoduje w niej nieznane emocje. Mały Aulus przerwał im jednak rozmowę.

Gdy Pomponia i Petroniusz podziwiali zachód słońca, pani domu zaskoczyła rzymskiego patrycjusza wyznaniem, że światem włada sprawiedliwy i wszechmocny Bóg.

W drodze powrotnej Petroniusz opowiada Winicjuszowi o wrażeniach z wizyty u Aulusa i obiecuje mu pomoc w sprowadzeniu Ligii do swojego domu, jednocześnie odradzając pomysł zaślubin. Obaj udają się do Chryzostemis, nałożnicy Petroniusza. Tam wuj oznajmił siostrzeńcowi, że znalazł sposób.

Porwanie Ligi

Następnego dnia Petroniusz odbył rozmowę z Neronem. Po trzech dniach, nocą, do domu Aulusa przybywa oddział pretorianów, którzy żądają wydania zakładniczki w imieniu Nerona. Aulusowie z bólem podporządkowują się rozkazowi cesarza. Wysyłają z Ligią siłacza Ursusa, pochodzącego z tego samego plemienia co Kallina oraz trzy zaufane niewolnice.

Pomponia i Aulus domyślają się, że Petroniusz chce Ligię na nałożnicę dla siebie lub Winicjusza.

Aulus Plaucjusz szuka ratunku dla swojego ukochanego dziecka. Niestety nie został nawet przez Nerona przyjęty. Nie pomógł mu również Seneka, który nie ma już wpływu na cesarza. Aulus udał się więc do domu Petroniusza, gdzie zastał Winicjusza i zorientował się po jego reakcji na wieść o porwaniu Ligii, że młodzieniec nie maczał w tym palców. Winicjusz, który wybiegł z domu jak szalony, obiecuje uwolić dziewczynę, ale ostatecznie poddaje się woli Nerona, o czym Aulus dowiaduje się z listu.

Rozwścieczony Winicjusz wpada do domu wuja i rzuca się na niego. Petroniusz zaczyna tłumaczyć, że Neron obiecał odebrać zakładniczkę i oddać ją Winicjuszowi. Najpierw, by zachować pozory, Ligia musi zostać na dworze pod opieką Akte. Petroniusz obiecuje Markowi, że już jutro zasiądzie obok Ligii przy uczucie. Wtedy właśnie Winicjusz pisze do Aulusa list, w którym wycofał się z danych mu obietnic.

Uczta u Nerona

Podczas przygotowań do uczty w pałacu cezara Akte radzi Ligii, żeby przypadkiem nie rozgniewała Nerona. Dawna nałożnica Nerona była pod urokiem urody dziewczyny i uspokajała ją, że cesarz wcale się nią nie interesuje.

Na uczucie Ligia spoczywa obok Winicjusza. Nie kryje radości z faktu, że znów go widzi. Neron jest zachwycony urodą dziewczyny, ale Petroniusz odwraca jego uwagę. W tym czasie Winicjusz wyznaje Ligii miłość, a w dziewczynie budzi się coraz silniejsze uczucie. Petroniusz i inni ucztujący zaczęli namawiać Nerona, by zaśpiewał. Kulturalna uczta zmienia się po śpiewie Nerona i prawieniu mu komplementów w orgię. Rozochocony winem Winicjusz przygarnia Ligię i namiętnie ją całuje. Dziewczyna jest przerażona. Z odsieczą przybywa Ursus i zanosi zemdloną do komnat Akte.

Ligia i Ursus zaczynają obmyślać ucieczkę. Nie mogą schronić się w domu Aulusów, gdyż wydaliby na nich wyrok śmierci. Ursus obiecuje swojej pani, że odbiję ją wieczorem, gdy prowadzona będzie do domu Winicjusza w lektyce. Akte podsuwa Ligii pomysł ślubu z Winicjuszem, ale dziewczyna protestuje. Woli uciec do Ligów. W ogrodzie spotykają Poppeę, którą Ligia prosi o wstawiennictwo u cezara.

Ucieczka

Wieczorem przybywa po Ligię wyzwoleniec Winicjusza, Atacyn. Winicjusz kazał wcześniej przygotować dom na przybycie ukochanej, Petroniusza i Chryzostemis. Kiedy goście oczekiwali przybycia Ligii, Ursus zdecydował się na odbicie swojej pani. Udało mu się uprowadzić dziewczynę. Winicjusz, który dowiedział się o zdarzeniu, bierze świecznik i uderza nim niewolnika, który przyniósł smutną wiadomość. Inni niewolnicy eskortujący Ligię zostali wychłostani.

Wściekły Marek zebrał grupę niewolników i ruszył na poszukiwania ukochanej. Odwiedza Akte, która spotęgowała jego rozpacz słowami: „Człowieku zapalczywy i ślepy! Ona cię kochała”. Dowiaduje się, że córka Nerona i Poppei zachorowała, a w związku z tym Ligia może zostać oskarżona o uprawianie czarów i rzucenie uroku na dziecko. Ulgę mężczyźnie przyniosła jednak pewność, że to nie Neron porwał dziewczynę.

Na dziedzińcu, na którym tłum oczekiwał wieści o córce cezara, Auguście, Winicjusz spotyka Petroniusza, z którym dzieli się nowinami. Patrycjusz każe obstawić bramy miasta w nadziei, że złapie uciekinierów.

Petroniusz pragnie pocieszyć siostrzeńca i daje mu w prezencie piękną niewolnicę – Eunice. Marek nie zamierza jej przyjąć, a sama Eunice wykazuje się niezwykłą odwagą i prosi o pozwolenie na pozostanie na dworze. Petroniusz domyśla się, że musi stać za tym jakaś miłosna historia, ale nie domyśla się, że chodzi o niego. Skazuje Eunice na chłostę. Szczęśliwa, że może zostać u Petroniusza, kobieta w podzięce obiecuje sprowadzić człowieka, który odnajdzie Ligię.

Do domu Petroniusza przybywa Chilon Chilonides – filozof i rzezimieszek. Podejmuj się odnaleźć Ligię za odpowiednią opłatą. Chilon dowiaduje się o rybach, które Ligia kreśliła na piasku podczas spotkania z Winicjuszem.

W następnych dniach poinformowano o śmierci małej Augusty. Niesie to zagrożenie dla Ligii, która zostanie oskarżona o czary. Petroniusz dowiaduje się od Nerona, że jest winien śmierci jego córki. Aby jednak wybrnąć z sytuacji, patrycjusz postanowił schlebić władcy (stwierdził, że już lepsze spalenie Rzymu, niż gdyby oburzony Neron miał stracić głos). Neron udaje się do pokoju zmarłej córki, by stworzyć tam hymn. Petroniusz powiadamia Winicjusza, że uratował siebie, Aulusów i Ligię od zguby. Chilon, który właśnie pojawił się w domu Petroniusza, mówi, że nie może znaleźć Ligii. Dowiedział się jednak, że znak ryby oznacza jej wyznanie – jest chrześcijanką.

Tymczasem Neron i cały jego dwór przebywają w Ancjum. Zjawia się tam również Petroniusz. Winicjusz przez cały czas koresponduje z wujem, wzajemnie przekazują sobie kolejne wieści (rozdziały są w formie listów).

U chrześcijan

Chilon sprytnie wnika w środowisko chrześcijan. Spotyka lekarza Glauka, którego kiedyś pozostawił umierającego bez pomocy i wymordował jego całą rodzinę. Boi się o własną skórę i o to, że zostanie zdemaskowany, dlatego zleca zabójstwo. Bierze również udział w spotkaniach chrześcijan, zyskuje ich zaufanie, pomaga im finansowo, oczywiście z pieniędzy Winicjusza. Chilon wmawia Ursusowi, którego udało mu się odnaleźć, że Glaukus to zdrajca ukrywający się pod innym nazwiskiem i że ma on zamiar zaszkodzić gminie chrześcijańskiej. Ursus obiecuje, że zabije „syna Judasza” podczas spotkania z apostołem Piotrem, który niebawem przybędzie do Rzymu. Winicjusz zamierza odnaleźć na nabożeństwie Ligię. Obawia się jednak siły Ursusa i napadu na siebie, dlatego postanawia wynająć najsilniejsze Gladiatora, Krotona.

Winicjusz wraz z Chilonem i Krotonem idą na nabożeństwo. Marek jest zdumiony naukami apostoła Piotra i słucha ich z uwagą. Jednoczenie rozgląda się za Ligią. Dostrzega ukochaną w tłumie. Mężczyźni postanowili po nabożeństwie śledzić Ligię i Ursusa. Winicjusz z Krotonem decydują się wejść do środka domu, by porwać dziewczynę, a Chilon chowa się i oczekuje na rozwój wypadków. Uprowadzenie niestety się nie udało: Ursus zabił Krotona i uratował Ligię. Siłacz chciał również zabić młodego patrycjusza, ale Ligia krzyknęła: „Nie zabijaj!”. Chilon uciekł.

Winicjusz odzyskał przytomność w mieszkaniu Ligii, w domu Miriam. Wezwano lekarza Glaukusa, który uspokoił Ligię, że rana Marka nie jest śmiertelna. Chrześcijanie żyją w strachu, nie chcą, żeby ktoś odnalazł Marka w domu, by nie spadła na nich wina za zabójstwo Gladiatora. Winicjusz zapewnia, że już nie będzie chciał porwać Ligii i prosi Ursusa o odnalezienie Chilona. Po przyprowadzeniu Chylonidesa Marek prosi go o zapamiętanie, że to on zabił Krotona, który próbował go ograbić, a ludzie, u których teraz przebywa, uratowali mu życie. Chilon ma również poinformować wszystkich, że Marek wyruszył do Benewentu. Galukus rozpoznał w Chilonie swego dawnego oprawcę, chrześcijanie jednak wybaczają mu.

Winicjusz dziwi się, że chrześcijanie przebaczyli Chilonowi. Stwierdza, że nowa nauka ma niesamowitą siłę, bo przemienia ludzkie dusze. Dochodzi do wniosku, że jeszcze czegoś takiego nie było na świecie, by zgodnie z przekonaniami zaniechać zemsty za doznane krzywdy. Rannym z początku opiekuje się Ligia, zaś pod jej nieobecność Ursus. Siłacz opowiada młodemu patrycjuszowi o plemieniu Ligów i marzeniu szerzenia wiary chrześcijańskiej. Marek traktuje ukochaną z należytym szacunkiem. Ligia coraz bardziej zakochuje się w Marku i nie jest pewna, czy jej miłość nie jest przypadkiem grzeszna. Opowiada o swoim uczuciu kapłanowi Kryspusowi. Ten jednak gani ją za grzeszne uczucie. Dziewczynę uspakaja apostoł Piotr mówiąc: „Nie masz winy w miłości twojej”.

Winicjusz, który w domu Miriam prowadził dysputy z Piotrem i Pawłem z Tarsu, czuje się już na tyle dobrze, że postanawia powrócić do domu. Zobaczywszy niewolników ucztujących w jego pokojach, wybuchł gniewem. Chciał skazać ich na chłostę, zdążył się jednak powstrzymać. Służba bała się, gdyż Marek przebywał przez trzy dni w bibliotece. Gdy wyszedł, nie wyznaczył kary, ale wszystkim przebaczył. Niewolnicy w podzięce dla swego pana stali się bardziej chętni do pracy. Winicjusz, rozmyślając o naukach Piotra, postanawia przyjąć chrzest. Czasem odwiedza go Glaukus i informuje o Ligii. Winicjusz bije się z myślami, a kiedy Glaukus przestaje go odwiedzać, postanawia zapomnieć o ukochanej. Choć cały czas myśli o Ligii, w między czasie romansuje z Chryzostemis, pozbywa się jej jednak po awanturze o dwie syryjskie dziewczyny.

Powrót Nerona

Dwór Nerona wraca do Rzymu. Petroniusz wysyła lektykę po Winicjusza. Marek decyduje się w końcu odwiedzić wuja. Petroniusz jest bardzo szczęśliwy, gdyż odkrył w sobie uczucie do Eunice, ale nie rozumie siostrzeńca i jego zmiany poglądów, nie wyobraża sobie też, że Marek mógł zostać chrześcijaninem. Nakazuje Winicjuszowi, żeby wybrał się do Nerona, bo cesarz może czuć się urażony, że młody patrycjusz nie uczestniczył w podróży.

Zaraz po powrocie Neron odczuł wielką niechęć do swojego miasta. Wydał edykt, że wyrusza do Achai i niebawem wróci. Podczas odwiedzin w przybytku Westy cezar omdlał. Winicjusz nie pozwolił jednak na to, by upadł na ziemię. Dla znudzonego dworu Tygellin wyprawił ucztę na tratwach pływających po stawie. Na brzegu, w domach rozpusty, w zaroślach rozpoczyna się orgia, w której biorą udział niemal wszyscy biesiadnicy. Winicjusz nie potrafiąc zapomnieć o Ligii, odrzucił próbującą uwieść go Poppeę. Z niezręcznej sytuacji ratuje siostrzeńca Petroniusz. Młodzieniec wyznaje swoją niechęć do świata, Rzymu, uczt i odchodzi. Petroniusz wiedział, że odrzucona Poppea będzie chciała się zemścić. Zamierza wyprawić siostrzeńca z Rzymu w podróż, ale Neron ubiega jego plany i zaprasza Winicjusza do Ancjum, gdzie wybiera się z całym dworem. Sprzeciwienie się groziło śmiercią.

Tymczasem Marka odwiedza wynędzniały i głodny Chilon, który oznajmia, że wie, gdzie ukrywa się Ligia. Sugeruje młodzieńcowi ponowne jej porwanie. Patrycjusz oburzony pomysłem każe wychłostać Chilona, który poprzysięga mu zemstę, jednocześnie jednak wskazuje dom, w którym obecnie przebywa Ligia.

Winicjusz zjawia się w tam i spotyka Piotra i Pawła z Tarsu oraz lekarza Glaukoma. Opowiada im o swoich rozterkach i o miłości do Ligii. Prosi w ich obecności o rękę Ligii. Dziewczyna wyznaje miłość do Marka. Apostoł ucieszony słowami Winicjusza błogosławi parę.

Zadowolony i szczęśliwy Marek informuje wuja o narzeczeństwie z Ligią. Postanawia uwolnić wszystkich niewolników, którzy służyli u niego przez dwadzieścia lat, innym z kolei wydaje po trzy złote monety. Każe również rozkuć kajdany niewolnikom na sycylijskiej wsi. Niewolnicy, którzy narysują na piasku rybę, mają również zostać uwolnieni.

Spalenie Rzymu

Neron wraz z dworem opuszcza Rzym. Winicjusz oznajmia Ligii w liście, że musi jechać z cesarzem do Ancjum. Tłum obserwuje odjeżdżający orszak, jego przepych i bogactwo. Każdego dnia zakochany pisze listy do Ligii, wyznając jej miłość. Opisuje Ancjum i dwór cezara. W jednym z listów ostrzega Ligię, że Neron myśli o spaleniu Rzymu, gdyż nie potrafi dokończyć swojego dzieła o pożarze Troi.

Marek, korzystając z oddalenia się Nerona na dwa dni, postanawia przyjechać do Rzymu, żeby spotkać się z Ligią. Opowiada jej o zdarzeniach w Ancjum. Neron po powrocie pewnego wieczora recytuje swoje wiersze. Petroniuszowi udaje się zdobyć zgodę Nerona na opuszczenie przez Winicjusza Ancjum i poślubienie Ligii. Wystąpienie cezara przerywa posłaniec, który przyniósł wieści o płonącym Rzymie. Zadowolony cezar cieszy się, że w końcu będzie mógł skończyć swoją „Troikę”.

Marek gna nocą do ukochanej. Niepokoi się o los Ligii. Po drodze dowiaduje się, że Rzym opanował dziwny pożar, zabroniono go bowiem gasić. W mieście panuje chaos i popłoch. Winicjusz przedziera się przez Rzeym, ale w domu Ligii nikogo nie ma. Marek pociesza się myślą, że jego ukochaną na pewno uratuje wierny sługa Ursus. Na swojej drodze ponownie spotyka Chilona, który wie, gdzie znajduje się teraz Ligia. Proponuje zajrzeć do katakumb, gdzie spotykają apostoła Piotra. Wraz z nim udają się w dalszą drogę.

Miasto nadal płonie. Tłum burzy się i oskarża Nerona o podpalenie Rzymu. Wtem przybywa pod mury płonącego miasta dwór Nerona. Cezar zamierza dodać obycia mieszkańcom Wiecznego Miasta swoimi wierszami. Efekt jest jednak odwrotny. Rozwścieczony tłum wygraża Neronowi. Petroniusz w imieniu cezara składa liczne obietnice, m.in. zbóż i igrzysk.

Piotr wraz z Winicjuszem i Chilonem udają się do chaty ubogiego kopacza. Tam ukryli się Ursus z Ligią. Marek proponuje wszystkim wyjazd z Rzymu. Piotr odmawia, gdyż nie chce zostawić wiernych. Wszyscy postanawiają więc zostać w Rzymie. Winicjusz przyjmuje chrzest z rąk Piotra Apostoła.

Polowanie na chrześcijan

Tymczasem, aby uspokoić wzburzony tłum, postanowiono rozdać dary. Lud jednak nadal domaga się wyjawienia, kto odpowiada za pożar Rzymu. Neron postanawia znaleźć kozła ofiarnego. Tygellinus podsuwa cezarowi pomysł, by winą obarczyć chrześcijan. Petroniusz stara się wybić Neronowi pomysł z głowy, ale niechcący gubi tym siebie i chrześcijan. W końcu Poppea może się zemścić – postanawia pogrążyć jednocześnie Petroniusza, Winicjusza i Ligię.

Na spotkaniu Nerona z kapłanami żydowskimi pojawia się Chilon jako wiarygodny świadek chrześcijańskich bezeceństw. Chilon może w końcu zemścić się za chłostę, wyjawia więc, że chrześcijanami są Marek, Ligia i Pomponia Grecyna.

Petroniusz powróciwszy do swojej willi, która cudem ocalała z pożaru, ostrzega przebywającego u niego Winicjusza o niebezpieczeństwie czekającym na niego, Ligię i innych chrześcijan. Marek chce uratować ukochaną, ale jest już za późno – zamknięto ją w więzieniu. Do białego świtu polowano na chrześcijan, a rzymskie więzienia zaczęły się nimi zapełniać.

Winicjusz i Petroniusz chcą jeszcze z pomocą wpływowych dworzan dotrzeć do Nerona i Poppei, by prosić o uwolnienie Ligii. Niestety nie udaje im się, a Marek nie widzi już nadziei na odzyskanie ukochanej. Piotr każe Winicjuszowi wierzyć i modlić się.

Winicjusz zamierza odwiedzić Ligię w więzieniu. Nie zostaje jednak wpuszczony przez straże, ponieważ w więzieniu panuje gorączka, która może roznieść się po mieście. Wraca do domu i pisze listy do ukochanej. Marek jest również gotów ukorzyć się przed Chilonem, którego dostrzega w niesionej lektyce, ale zdrajca nim gardzi.

Marek otrzymuje pożegnalny list od Ligii. Pisze mu ona, że będzie mogła go zobaczyć dopiero z areny. Petroniusz próbuje jeszcze wykorzystać Poppeę, a raczej stan zdrowia jej synka zranionego przez Nerona. Straszy też nianię mściwością Chrystusa, dzięki czemu Augusta zgadza się pomóc z Poppeą. Niestety zostaje zamordowana wraz z Rufiusem przez dwóch wyzwoleńców Nerona.

Igrzyska Nerona

Rozpoczynają się igrzyska. Przybywa tłum żądny wrażeń i zabawy. Winicjuszowi udaje się przekupić stróżów, więc przebiega lochy w poszukiwaniu Ligii. Wierzy, że jeśli ją znajdzie, dozorcy będą mogli ukryć ją w ciemnym kącie. Niestety Ligii nie ma wśród skazanych. Na arenie pojawili się najpierw gladiatorzy. Okazało się, że Ligię „uratowała” choroba. Na arenę wprowadzono również niewolników. Oglądający igrzyska dziwili się, że chrześcijanie idąc na śmierć, nie boją się i jeszcze sławią Boga. Wpuszczono lwy, które rozszarpywały modlących się chrześcijan. Kiedy jedni zostali zabici, wprowadzano następnych. Tych, którzy uniknęli śmierci, odprowadzono do więzienia.

Następną rozrywką wymyśloną przez Nerona były żywe pochodnie. Kolejno podpalano krzyże umieszczone na arenie, do których przytwierdzeni byli chrześcijanie. Chrześcijanie ginęli męczeńską, ale godną śmiercią, nie błagając o litość. Chilon nie może już oglądać tych krwawych, okropnych scen. Cały dwór śmieje się z jego zachowania.

Marek wpadł tymczasem na pomysł, jak spotkać się z Ligią. Najmuje się jako grabarz. Ligia jest chora i nie może stać o własnych siłach. Plan Marka, by dziewczyna ubrała się w jego ubranie i zbiegła, nie udaje się. Ukochana na chwilę odzyskuje przytomność i żegna się z Winicjuszem, zapewnia go, że spotkają się po śmierci w lepszym świecie.

Winicjusz nie zostaje ponownie wpuszczony do więzienia. Obserwuje wyprowadzanych na kaźń – dostrzega Ligię. Tymczasem Neron organizuje w swych ogrodach bachiczną ucztę, która jest oświetlona ludzkimi pochodniami. Chilon widząc płonącego Glauka, prosi go o przebaczenie. Wówczas dzieje się coś dziwnego – jakby odmieniony zupełnie Chilon, krzyczy, że podpalaczem Rzymu jest Neron, nie zaś chrześcijanie. Odchodzi i po drodze spotyka Piotra Apostoła. Prosi go o chrzest. Udaje się do domu, gdzie czekają już na niego pretorianie. Aresztują Chilona i torturują. Mimo cierpienia, Chilon nie cofa swych słów. Następnego dnia kona na arenie.

Winicjusz nie wierzy już w odzyskanie narzeczonej. Myśli o połączeniu się z nią po śmierci. Petroniusz czuje, że jego dni są policzone, dlatego decyduje się ponownie zdobyć przychylność Nerona i prosić o uwolnienie Ligii. Przypomina, że dziewczyna jest zakładniczką, a zakładników nie można więzić i że Neron łamie dane słowo, bo obiecywał ją Winicjuszowi. Niestety Petroniusz kolejny raz nic nie uzyskał.

Rozpoczyna się wieczorne przedstawienie w amfiteatrze. Na arenę wychodzi Ursus. Chwilę później wbiega tur z Ligią przywiązaną do rogów. Siłacz rusza, by zmierzyć się z dzikim zwierzem. Chwyta je za rogi i wykręca zwierzęciu kark. Tłum uznaje Ursusa za bohatera i domaga się uwolnienia siłacza i dziewczyny. Neron waha się, ale w obawie przed tłumem daje znak ocalenia. Winicjusz wskakuje na arenę, przykrywa Ligię tuniką i porywa na ręce.

Quo vadis, Domine?

Marek z Ligią przebywają w domu Petroniusza. Dziewczynie nie grozi niebezpieczeństwo, ale Winicjusz całą noc czuwa przy łożu i modli się. Ligia stopniowo wraca do zdrowia. W domu Petroniusz zbierają się chrześcijanie. Przybywa Piotr, którego szukają Rzymianie i błogosławi parę. Apostoł chce opuścić Rzym. Następnego dnia wczesnym rankiem Piotr i Nazariusz wychodzą z miasta. Na drodze spotykają Chrystusa, który na pytanie apostoła: „Quo vadis, Domine?” („Dokąd idziesz, Panie?”) odpowiada: „Gdy ty opuszczasz lud mój, do Rzymu idę, by mnie ukrzyżowano raz wtóry”. Piotr postanawia zawrócić. Zostaje w końcu schwytany i ukrzyżowany. Śmiercią męczeńską umiera również drugi apostoł – Paweł z Tarsu.

Rzymianie wykrywają spisek Pizona. Neron skazuje na śmierć najwyższe głowy Rzymu, przypadkowo ginie Poppea, a Petroniusz przewiduje, że niebawem i on zostanie stracony. Z listu od Marka dowiaduje się o szczęściu pary. Neron wyjeżdża do Cumae, a w międzyczasie Petroniusz zostaje oskarżony o przyjaźń z senatorem Scewinem. Przeczuwa, że nadeszła jego godzina. W liście uprzedza o tym Winicjusza, żegnając się z siostrzeńcem.

Petroniusz postanawia wydać ostatnią ucztę dla przyjaciół. Obsypuje gości podarunkami, czyta im list adresowany do Nerona, w którym obśmiewa marny talent władcy, słucha pieśni. Następnie woła lekarza, by otworzył mu żyły. W ostatniej drodze towarzyszy mu Eunice, która dzieli los ukochanego.

EPILOG

Neron przebywający w Grecji dowiaduje się o buncie. Postanawia wrócić, gdy sytuacja robi się krytyczna. Zbuntowały się legie galijskie pod wodzą Windeksa, a do buntu przyłączają się kolejne oddziały. Galba zostaje okrzyknięty cezarem. Neron decyduje się na ucieczkę i zamierza schronić się w willi zaufanego poddanego. Jest już jednak za późno – wyzwoleńcy oznajmiają mu, że czas umrzeć. Cesarz popełnia samobójstwo, przekonany, że odchodzi jako wybitny artysta. Wierna Akte spala jego ciało na stosie pogrzebowym.