Przywilej koszycki (1374) - przyczyny, postanowienia, znaczenie

W XIV w. wygasła panująca na Węgrzech dynastia Arpadów. W roku 1308 nowym królem węgierskim został wybrany – pochodzący z Andegawenów, Karol Robert. Jego trzecim synem pochodzącym z małżeństwa z córką Władysława Łokietka – Elżbietą, był Ludwik. Ten ostatni znany jest w historii Polski, jako Ludwik Węgierski.

Ludwik Andegaweński był królem Węgier od roku 1342, a królem Polski od roku 1370. Tron polski gwarantowały Ludwikowi umowy na przeżycie, jakie zawarł jego ojciec z Kazimierzem Wielkim w roku 1339, podczas zjazdu w Wyszehradzie. Następnie zostały jeszcze potwierdzone w roku 1351 w tzw. ugodzie obozowej oraz w roku 1355 w Budzie.

Pomimo, że Kazimierz Wielki próbował pod koniec życia przekazać władzę w Polsce swojemu wnukowi – Kaźkowi Słupskiemu, Ludwik odsunął go od władzy i zaraz po śmierci króla polskiego (1370) objął tron. Jednak dla nowego władcy, kwestie związane z Polską pozostawały na drugim planie.

W imieniu króla władzę w Polsce sprawowali regenci. W pierwszej kolejności jego matka – Elżbieta Łokietkówna. Następnie Władysław książę opolski, a po nim kanclerz Zawisza z Kurozwęk.

W roku 1373 po raz pierwszy z pretensjami do tronu oraz ziem polskich, zbrojnie wystąpił książę piastowski – Władysław Biały. Ludwik Węgierski – podobnie jak Kazimierz Wielki, nie posiadał męskiego potomka – dziedzica tronu. W tej sytuacji w zamian za zgodę szlachty na sukcesje tronu polskiego przez jedną z jego córek, wydał w roku 1374 – przywilej w Koszycach. W roku 1381 został rozciągnięty na duchowieństwo.

Przywilej wydany przez Ludwika Węgierskiego stał się kamieniem węgielnym dla rozwoju dalszych przywilejów w kolejnych latach. Poza tym wpłynął również na ukształtowanie się szlacheckiego parlamentaryzmu. Dodatkowo ugruntował publicznoprawny charakter władzy królewskiej w Polsce. W praktyce oznaczało to, że monarcha w swoich działaniach był ograniczony decyzjami stanu szlacheckiego.

Król ponad to zobowiązał się do sprawowania rządów przy udziale szlachty. Ta ostatnia warstwa społeczna została zwolniona z większości podatków na rzecz państwa. Zwolniono szlachtę również z obowiązku budowy i reperacji zamków warownych. Dodatkowo istniał również obowiązek wykupu osoby wywodzącej się ze szlachty z niewoli, w którą popadł w toku wyprawy zagranicznej.

Ostatecznie okres rządów Ludwika Węgierskiego oznaczał odsunięcie przedstawicieli dynastii piastowskiej od tronu polskiego. Po jego śmierci w roku 1382, na tronie polskim została osadzona jego córka – Jadwiga Andegaweńska.

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 3 =
Ostatnio komentowane
• 2025-03-08 02:40:40
cycki lubie
• 2025-03-05 14:35:07
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01