Nelson Mandela - biografia, działalność, zasługi

W latach 40. i 50. XX wieku na terytorium Afryki, gdzie powoli dokonywał się proces dekolonizacji, pojawił się poważny problem stosunków pomiędzy ludnością białą i czarną. Konflikt pomiędzy białymi kolonistami i czarną ludnością przyjął szczególnie ostry charakter w Republice Południowej Afryki, gdzie od 1948 roku oficjalnie doszło do wprowadzenia apartheidu, czyli rozdzielenia społecznego i prawnego ludności czarnej i białej. Ludność czarna była w tym wypadku na gorszej, dyskryminowanej pozycji. Zmiany w tej kwestii miał przynieść dopiero wieloletni opór czarnych aktywistów, dla których symbolem walki stał się Nelson Mandela.

Nelson Rolihlahla Mandela urodził się 18 lipca 1918 roku w Mvezo, w rodzinie lokalnego wodza plemiennego. Pierwsze lata życia upływały mu w otoczeniu ciągle żywych kultów animistycznych, w wieku 7 lat został jednak ochrzczony i wysłany do szkoły metodystów. Młody Mandela postanowił zostać prawnikiem i w latach 30. ukończył szereg prestiżowych szkół dla czarnej ludności, m.in. Clarkebury i Fort Hare. Od 1941 mieszkał w Johannesburgu, na początku jedynie przejściowo, później już na stale.

Kariera polityczna Mandeli rozpoczęła się w latach 40., kiedy to zaczął aktywnie angażować się w ruchy polityczne czarnoskórej ludności. Od 1942 roku był członkiem Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), później zaś, w 1950, przejął nad nim kierownictwo. Początkowo polityka Kongresu miała na celu pokojowe zniesienie podziału, w latach 50. jednak Mandela podjął decyzję o przejściu na „wojenną ścieżkę”. ANC próbował m.in. pozyskać duże ilości broni od Chin, pojawiła się również kwestia ataków na białych, prowadzonych przez różne bojówki. Z tego też powodu władze uznały Mandelę za groźnego przestępcę. W roku 1962 został aresztowany i postawiony przed sądem. Kolejne 30 lat życia Mandela spędził w więzieniu, oskarżany o zdradę stanu i znajdując się jedynie o włos od wyroku śmierci.

W wyniku nacisków międzynarodowych i ogólnego zmęczenia ludności RPA apartheidem Mandela został zwolniony z więzienia w roku 1990. Szybko wrócił na stanowisko przywódcy zreformowanego ANC. W 1992 roku oficjalnie zniesiono apartheid, a w 1994 roku Mandela został wybrany prezydentem. Jako czarnoskóry przywódca RPA Mandela starał się ujednolicić kraj i znieść przykłady segregacji rasowej. Próbował też poprawić byt najuboższych klas społecznych, ułatwić dostęp do edukacji, walczyć z plagą AIDS i stabilizować sytuację wewnętrzną. Z drugiej strony rządy Mandeli mają też mroczną stronę – za jego kadencji pojawiło się zjawisko „odwróconego apartheidu”, czyli prześladowania ludności białej przez czarnych tubylców. W latach 90. rozpoczęła się trwająca do dziś seria napadów na białe farmy i brutalnych morderstw białych mieszkańców.

W roku 1999 Mandela złożył urząd prezydenta, a jego zdrowie zaczęło znacznie się pogarszać. Dalej działał na rzecz czarnej ludności, coraz częściej były to jednak działania tylko prestiżowe i wizerunkowe. Ostatecznie zmarł z powodu zapalenia płuc 5 grudnia 2013 roku w Johannesburgu. Jego pogrzeb stał się narodową manifestacją dla ludności RPA. Niezależnie od kontrowersji związanych z jego działalnością stał się on niewątpliwie trwałym symbolem dla większości czarnych elit politycznych Afryki.