Konstytucja marcowa - postanowienia (streszczenie), historia

Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 odrodzone państwo polskie było zmuszone do zbudowania podstaw prawnych i ustrojowych, które umożliwiłyby mu sprawne i legalne funkcjonowanie, jak również normowały najważniejsze podstawy ustroju. Pierwsze lata niepodległości, wypełnione konfliktami o granice i zachowanie niepodległości nie sprzyjały jednak pracom nad tak skomplikowanym zagadnieniem. W rezultacie postanowiono sięgnąć do półśrodków i w roku 1919 wprowadzono w życie tzw. Małą Konstytucję, mającą służyć za podstawę prawną do czasu opracowania lepszego dokumentu. W drugiej połowie roku 1920 polskie władze, wobec sukcesów w najbardziej palącej kwestii wojny z bolszewikami, mogły sobie pozwolić na wzmożenie prac nad nowym dokumentem. Ostatecznie pierwsza prawdziwa konstytucja II Rzeczpospolitej weszła w życie 17.03.1921 roku.

Konstytucja marcowa wprowadzała w Polsce klasyczny trójpodział władzy. Władzą ustawodawczą był dwuizbowy parlament, złożony z Sejmu i Senatu, wybieranych co 5 lat. Kompetencje i pozycja parlamentu były bardzo silne, w celu zapobieżeniu ewentualnej dyktaturze prezydenta. Kandydaci do Sejmu i Senatu musieli ukończyć odpowiednio 25 i 40 lat, zaś prawo wyborcze przysługiwało zarówno kobietom, jak i mężczyznom po odpowiednio 21 i 30 roku życia.

Prezydent RP był wybierany w wyborach pośrednich, tj. nie przez ogół obywateli, a poprzez głosowanie Zgromadzenia Narodowego, złożonego z sejmu i senatu. Był wybierany na 7 – letnią kadencję. Tworzył on wraz z premierem i radą ministrów władzę wykonawczą.  Władza sądownicza była niezawisła,  dzieliła się na sądy powszechne, administracyjne i wojskowe.

Podkreślić należy, że pewne paragrafy i postanowienia konstytucji zostały opracowane celowo w sposób, który ograniczał władzę prezydenta i/lub miał zapobiegać możliwości przejęcia władzy dyktatorskiej w państwie. Wiele ugrupowań bowiem obawiało się Józefa Piłsudskiego, sądząc że spróbuje on przejąć władzę nad krajem. Ten jednak, ku zdziwieniu wszystkich, wycofał się z polityki, czekając na lepszą okazję do uderzenia.

Konstytucja marcowa formalnie obowiązywała do roku 1935 i wprowadzenia nowej konstytucji kwietniowej, jednakże od zamachu stanu w roku 1926 wiele jej przepisów było właściwie martwą literą, naginaną do potrzeb obozu sanacyjnego. Wiele też zmieniło wprowadzenie w roku 1926 tzw. „noweli sierpniowej”, która znacznie wzmocniła władzę prezydenta, dając mu kontrolę nad sejmem.