Wybory do Sejmu Ustawodawczego (1919) - wyniki, przebieg, kandydaci

Jednym z pierwszych, niejako podstawowych problemów jakie musiało rozwiązać odrodzone państwo polskie w roku 1919 było stworzenie legalnego rządu, który mógłby reprezentować państwo na zewnątrz, jak również rozpocząć budowę własnej administracji. Pierwsze wybory do rządu były o tyle ważne, że stanowiły prawdziwy sprawdzian dla wszystkich polskich partii politycznych, jak również okazję na przejęcie władzy i wprowadzenie w życie swojej wizji nowego państwa polskiego. Stąd też wielka uwaga, jaką przywiązywano do pierwszych w historii II RP wyborów.

Wybory do Sejmu Ustawodawczego odbyły się 26.01.1919 roku. Jednakże niejasny status Wielkopolski i Pomorza spowodowały, że w prowincjach tych przeprowadzono później dodatkową, uzupełniającą turę, odpowiednio w czerwcu 1919 roku i w maju 1920. Do głosowania byli uprawnieni wszyscy  obywatele państwa, bez względu na płeć, jeżeli ukończyli 21 lat. W wyborach brała udział cała plejada partii, od najpotężniejszych w rodzaju PPS czy Narodowej Demokracji, po całkowity polityczny „plankton”. Wybory przebiegały w dosyć spokojnej atmosferze, jednakże toczące się w wielu rejonach walki zbrojne utrudniały przeprowadzanie wyborów.  Generalnie cieszyły się one wysoką frekwencją.

Wyniki wyborów okazały się być korzystne dla partii prawicowych i chłopskich, mniejszym poparciem cieszyły się partie stricte lewicowe. W Królestwie Polskim bezapelacyjne zwycięstwo odniosły zjednoczone pod wspólnym komitetem partie narodowe, z endecją na czele. Drugie miejsce zajmował PSL. PPS plasowało się dopiero na trzecim miejscu. W Galicji sytuacja kształtowała się nieco inaczej, tam bowiem zwycięstwo przypadło partiom chłopskim, PSL Piast i Lewica.  Wybory uzupełniające w Poznańskim dały kolejne zwycięstwo prawicy, podobnie jak i na Pomorzu.

W rezultacie wyborów większą część nowego rządu stanowili przeciwnicy polityczni Józefa Piłsudskiego i jego dawnej polityki, przedstawiciele endecji, zdobywając 109 mandatów. Dwie partie powstałe po rozpadzie PSL, PSL Wyzwolenie i Piast, miały odpowiednio 58 i 44 posłów. Socjaliści mieli po wyborach zaledwie 35 mandatów.

Zwyciestwow wyborach przedstawicieli prawicy wywarło wpływ na kształt ustrojowy II RP, szczególnie zaś na uchwaloną wtedy Małą Konstytucję. Nowy rząd bał się, że Piłsudski będzie starał się przejąć władzę siłą i zniweczyć wyniki wyborów. Tak się jednak nie stało. Piłsudski pogodził się z porażką jego opcji politycznej, a nowy rząd rozpoczął żmudne dzieło budowy państwa.