Streszczenie
Akcja noweli Poego rozgrywa się Karolinie Południowej w Stanach Zjednoczonych, a dokładnie w Sullivan’s Island. William Lengrand zostaje ugryziony przez żuka i po tym wydarzeniu popada w obsesje na temat poszukiwania skarbów. Kontaktuje się ze swoim przyjacielem, narratorem utworu, i prosi go o niezwłoczne spotkanie. Gdy się spotykają, William informuje go, że razem z ciemnoskórym niewolnikiem Jupiterem wyruszają na poszukiwawczą wyprawę. Przyjaciel jest sceptycznie nastawiony do pomysłów Lengranda i zastanawia się czy jego znajomego nie opętało jakieś szaleństwo. Poszukiwacze podążają jednak za precyzyjnymi i zaszyfrowanymi wskazówkami i rzeczywiście odnajdują skarb zakopany niegdyś przez pirata. Szacują, że stanowi go niemal piętnaście milionów dolarów. Odkrywcy zabezpieczyli swoje znalezisko, a wówczas William objaśnia w jaki sposób odkrył położenie kosztowności – odczytał dane, które dotarły do niego po ukąszeniu przez złotego żuka.
Geneza i konwencja
Choć Edgar Allan Poe nie był prekursorem w dziedzinie kryptologii, to jednak uważa się go za popularyzatora tego motywu w literaturze. Zagadkowość zjawisk, tajemnicze kody i szyfrowane wiadomości były wtedy jeszcze odkryciem całkiem świeżym. Pisarz zdawał sobie sprawę ze społecznego zainteresowania tymi motywami, więc postanowił napisać nowelę.
Znaczenie
Poe odegrał znaczącą rolę w propagowaniu kryptogramów na łamach prasy. Wielu późniejszych naukowców zajmujących się tą dziedziną zafascynowało się nią po lekturze Złotego żuka. Utwór uważany jest za nowelę w stylu detektywistycznym, jednak nie posiada on wszystkich kompletnych cech tego gatunku – bohater bowiem zataja dowód aż do momentu, w którym następuje rozwiązanie, co nie wpisuje się w konwencję utworów detektywistycznych.
Publikacja i popularność
Nowela została sprzedana redaktorowi z czasopisma „Graham’s Magazine”, jednak autor poprosił o jej zwrot na wieść o konkursie literackim, organizowanym przez „Dollar Newspaper”. Poe zdobył wówczas pierwszą nagrodę, otrzymując wysoką sumę pieniędzy oraz możliwość publikacji Złotego żuka (ukazała się na łamach prasy w dwóch częściach w 1843 roku). Później wiele razy utwór był przedrukowywany w amerykańskich gazetach przez co zyskał ogromną popularność. Nowe została przetłumaczona na język francuski w 1845 roku, a następnie na rosyjski w 1847.
 |
| Ilustracja Złotego żuka / www.wikipedia.org.pl |