Średniowiecze to epoka trwająca ponad 1000 lat – od upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 roku do wielkich odkryć geograficznych w drugiej połowie XV wieku. Nazwa „wieki średnie” została stworzona przez ludzi żyjących później i przez wielu uważana jest dziś za deprecjonującą. Średniowiecze było bowiem niezwykle ciekawą i zróżnicowaną epoką. Kultura średniowieczna przechodziła różne fazy i przyniosła rozkwit wielu dziedzin nauki i kultury. Do dziś podziwiamy zabytki sztuki romańskiej lub gotyckiej i korzystamy z osiągnięć średniowiecznej filozofii.
Średniowieczna kreacja obrazu społeczeństwa w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”
Społeczeństwo średniowieczne było podzielone na stany. Wpłynęło na to chrześcijaństwo, a przede wszystkim nauka Kościoła katolickiego. W średniowieczu wyróżniano trzy stany: duchowny, rycerski i chłopski (później także mieszczański, który okazał się kluczowy w budowaniu społeczeństw nowożytnych). Dwa pierwsze stany stały najwyższej w hierarchii społecznej, przysługiwało im najwięcej praw. Duchowni i rycerze (późniejsi szlachcice) byli najlepiej wykształceni, uważano ich za ludzi „dobrze urodzonych”. Najczęściej tylko duchowni i niektórzy świeccy znali łacinę, która była językiem liturgii, nauki, prawa i literatury. Społeczeństwo stanowe średniowiecza było więc społeczeństwem hierarchicznym. Najniżej w hierarchii społecznej znajdowali się chłopi, którym nie przysługiwały prawa obywatelskie. Chłopi nie uczestniczyli także w tworzeniu ówczesnej kultury. Awans społeczny był trudny, ponieważ hierarchia społeczna była traktowana w średniowieczu jako nienaruszalny porządek, który ustanowił sam Bóg. W „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” uczony mędrzec dyskutuje ze śmiercią o społeczeństwie. Śmierć opisuje i gani wady przedstawicieli wszystkich warstw społecznych. Twierdzi, że mnisi bywają leniwi i skłonni do obżarstwa; sędziowie wydają niesprawiedliwe wyroki lub bezprawnie odraczają terminy rozpraw; karczmarze z kolei są nieuczciwi i pazerni na pieniądze. Śmierć przychodzi także po najbiedniejszych i stojących najniżej w hierarchii społecznej. W obliczu śmierci wszyscy ludzie stają się równi. Umrzeć bowiem musi zarówno bogacz, jak i żebrak. Nikt nie jest w stanie ochronić się przed śmiercią, nie pomoże w tym majątek ani władza. Autor „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” zauważa wady i przewinienia przedstawicieli wszystkich grup społecznych. Dialog ten jest więc trafną satyrą społeczną.
Motyw danse macabre jako średniowieczna kreacja obrazu społeczeństwa
Taniec śmierci to jeden z najsłynniejszych średniowiecznych motywów. Przedstawia taniec lub korowód tańczących ludzi, na którego czele idzie śmierć. Tańczący ludzie są przedstawicielami wszystkich stanów i profesji. Motyw tańca śmierci symbolizuje fakt, że w obliczu umierania wszyscy ludzie stają się równi, a hierarchie społeczne przestają mieć jakiekolwiek znaczenie. Alegoria ta była szczególnie ważna dla ludzi żyjących w hierarchicznym społeczeństwie stanowym, mieli oni bowiem znikomą szansę na poprawę swojego losu w życiu doczesnym.