Średniowiecze było fascynującą epoką, choć dzisiaj wciąż niewiele wiemy na temat życia ludzi w tamtych czasach. Współcześnie możemy spotkać się z licznymi mitami na temat wieków średnich. Niektórzy uważają, że były to czasy ciemnoty, zabobonu i nietolerancji. Jest to bardzo uproszczony i nie do końca sprawiedliwy obraz średniowiecza. Epoka ta może się bowiem poszczycić wspaniałymi osiągnięciami w dziedzinie architektury, sztuki, filozofii, teologii i literatury. Kultura średniowiecza była niezwykle bogata i zróżnicowana. Na życie ludzkie największy wpływ miała religia chrześcijańska i nauczanie Kościoła katolickiego. Kościół proponował wiernym pewien zestaw wartości, którymi wszyscy powinni się kierować w życiu. Jedną z tych wartości była asceza.
Asceza jako wartość w „Legendzie o świętym Aleksym”
„Legenda o świętym Aleksym” jest wierszowaną historią życia Aleksego, żyjącego na przełomie IV i V wieku Rzymianina, który odznaczał się wielką świętością. Aleksy pochodził z rodziny zamożnej, jego ojciec był majętnym patrycjuszem. Żeby wypełnić wolę ojca, ożenił się z pewną kobietą, jednak ostatecznie porzucił ją w noc poślubną. Jego małżeństwo pozostało nieskonsumowane. Aleksy wybrał życia tułacza i ascety. Udał się do Ziemi Świętej, gdzie umartwiał się i żył dzięki łasce ludzi. Z jego pobytem w Palestynie związany jest cud. Maryja zeszła bowiem z obrazu i kazała wpuścić Aleksego do kościoła, żeby mógł się ogrzać. Wielu ludzi usłyszało wtedy o świętym żebraku i chciało go zobaczyć. Aleksy uciekał jednak przed sławą i uznaniem. Powrócił do Rzymu i zamieszkał pod schodami rodzinnego domu. Żywił się odpadkami i umartwiał swoje ciało. Dopiero kiedy umarł, odkryto jego tożsamość. Aleksy spisał na kartce swoje czyny. Legenda głosi, że nikt nie mógł wyciągnąć kartki z jego dłoni. Udało się to dopiero jego żonie. Aleksy zdecydował się na całkowitą i radykalną ascezę. Jego zerwanie z życiem wydawało się wręcz okrutne wobec innych. Zostawił bowiem nowo poślubioną żonę i wyjechał za granicę. Aleksy poświęcił własne szczęście dla nagrody niebieskiej. Asceza była w jego życiu wielką wartością, ponieważ służyła jedynemu celowi życia świętego. Prowadząc życie ascetyczne, Aleksy upodabniał się do Chrystusa i przygotowywał się na spotkanie z nim w wieczności.
Asceza jako wartość w życiu świętego Franciszka z Asyżu
Biedaczyna z Asyżu również postrzegał ascezę jako wartość. Uważał ubóstwo za cnotę ewangeliczną. Ogołacając się ze wszystkiego, chciał stać bardziej podobny do ubogiego i cierpiącego Chrystusa. Mistrz z Nazaretu nie miał bowiem domu ani majątku, żył z darowizn ludzi. Poprzez ascezę chciał się stać bliski ludziom prostym i ubogim. Franciszek żył we wspólnocie braci-ascetów. Towarzystwo i wsparcie ludzi było dla niego bardzo ważne. To go radykalnie odróżnia od innego ascety, świętego Aleksego. Obaj święci byli jednak przekonani o wartości ascezy i umiaru w życiu człowieka wierzącego.