Społeczeństwo średniowieczne było podzielone na stany. Największym szacunkiem cieszyli się duchowni – biskupi, kapłani i mnisi. Odgrywali oni kluczową rolę w kształtowaniu średniowiecznej kultury. Jako jedyni nieliczni umieli bowiem czytać i pisać, znali też łacinę, która była językiem ludzi wykształconych. Księża i zakonnicy uczyli się w szkołach przyklasztornych i przykościelnych. Cenioną grupą społeczną byli także rycerze (późniejsza szlachta), którzy służyli władcy świeckiemu i Kościołowi. Kandydaci do stanu rycerskiego musieli wykazywać wieloma cnotami, np. pobożnością, posłuszeństwem, męstwem w walce, dwornością wobec kobiet. Najniżej w hierarchii społecznej stali chłopi, czyli ubodzy mieszkańcy wsi. Chłopi byli niepiśmienni, nie mieli dostępu do wykształcenia. Awans społeczny był w średniowieczu rzadkością. Panująca w społeczeństwie hierarchia była uważana za naturalny porządek, który ustanowił sam Bóg.
Średniowieczne kreacje literackie idealnego rycerza i władcy w „Kronice polskiej” Galla Anonima
Kronika Galla Anonima opowiada o początkach państwowości polskiej i rządach pierwszych Piastów. Władcy Polski są w tym dziele wyidealizowani, przedstawieni jako wielcy bohaterowie. Według Galla ideałem chrześcijańskiego króla był Bolesław Chrobry, syn Mieszka I i pierwszy koronowany władca Polski. Autor opiewa wielkie czyny Bolesława, jego podboje militarne i walkę przeciw poganom. Chrobry został ukazany jako wzór do naśladowania dla innych monarchów. Przyłączał bowiem nowe ziemie do Polski, rozkrzewiał wiarę i ochraniał Kościół przed innowiercami. Dzięki niemu kraj stawał się coraz bogatszy i potężniejszy. Za czasów Chrobrego ludzie żyli dostatnio, nosili piękne ubrania, a złoto było popularnym kruszcem. Bolesław był opiekunem i obrońcą świętego Wojciecha – misjonarza i męczennika. Kiedy Wojciech został zamordowany przez pogańskich Prusów, król wykupił jego ciało i ze czcią pochował w Gnieźnie. Według Galla Anonima wzorem cnót rycerskich był z kolei Bolesław III Krzywousty, książę dzielnicowy, który zlecił napisanie kroniki. Bolesław od dziecka wykazywał się wielką odwagą i walecznością. Już jako mały chłopiec dokonywał czynów rycerskich i odznaczał się cnotami. Kiedy ziemie jego ojca zostały zaatakowane przez Pomorzan, Bolesław natychmiast wyruszył do walki z najeźdźcami. Odniósł zwycięstwo i w chwale powrócił do domu, gdzie pasowano go na rycerza.
Kreacje idealnego rycerza i władcy w „Pieśni o Rolandzie”
„Pieśń o Rolandzie” to epos rycerski, który opisuje walkę wojsk Karola Wielkiego z Saracenami (Arabami), okupującymi w tamtym czasie Półwysep Iberyjski. Karol Wielki uchodził za wzór władcy chrześcijańskiego – był dobry, sprawiedliwy wobec poddanych i bezwzględny dla pogan. Jego najwspanialszym rycerzem był hrabia Roland, który wolał zginąć niż być posądzonym o tchórzostwo lub brak honoru. Roland walczył za wiarę i ojczyznę, troszczył się o towarzyszy i nawet na łożu śmierci modlił się, powierzając życie Bogu. Jego duszę zanieśli do nieba aniołowie.