Średniowiecze to niezwykle zróżnicowana epoka, która trwała tysiąc lat i odmieniła oblicze świata. Czasy te mogą poszczycić się wieloma osiągnięciami w dziedzinie filozofii, architektury, sztuki, teologii i literatury. Literaturę średniowieczną można podzielić na religijną i świecką. Celem twórczości religijnej było umacnianie wiary odbiorców i pouczanie, jak żyć zgodnie z przykazaniami bożymi i nauczaniem Kościoła. Twórcy piśmiennictwa świeckiego również nie stronili od dydaktyzmu. Przykładem utworu moralistyczno-dydaktycznego jest „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Dialog ten jest dziełem anonimowym, podobnie jak większość średniowiecznych dzieł, ponieważ w średniowieczu uważano, że autor odgrywa mało znaczącą rolę. Najważniejsza była boża inspiracja i tworzenie sztuki na chwałę Stwórcy.
Groza i komizm w obrazie śmierci w dialogu „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”
Bohaterowie dialogu to uczony Polikarp oraz personifikacja śmierci, która odpowiada na pytania mędrca. Śmierć udziela Polikarpowi rad oraz wyjawia mu swoją tożsamość. Mówi, że zarówno dobrzy, jak i źli muszą się z nią w końcu spotkać. Śmierć w dialogu jest groźna, wygląda upiornie. Jest ukazana jako trupio blada kobieta z żółtymi oczami. Wygląda jak szkielet, jej ciało się rozpada. W chudej dłoni trzyma kosę – średniowieczny symbol śmierci. Śmierć przedstawia się Polikarpowi jako potężna i niepokonana siła. Nikt się przed nią nie ukryje, taka bowiem jest wola Boga. Śmierć wykonuje jego rozkazy. Nie można więc jej przechytrzyć, nic nie gwarantuje nieśmiertelności. Śmierć zapewnia rozmówcę, że dobrzy nie mają się czego obawiać, ponieważ spotkanie z nią jest momentem przejścia do wieczności. Dla sprawiedliwych śmierć nie jest więc karą. Rozmawiająca z Polikarpem postać jest groteskowa. Przedstawia przewinienia przedstawicieli poszczególnych klas społecznych w przerysowany, karykaturalny sposób. Mówi np. o pazernych karczmarzach, którzy oszukują klientów, rozpustnych niewiastach i leniwych mnichach. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest więc satyrą społeczną, w której oskarżycielem ludzi jest sama śmierć. Upiorna rozmówczyni Polikarpa nie jest więc tylko groźna, jest na swój sposób komiczna, kiedy zapamiętale gani ludzkie wady i komentuje zachowanie przedstawicieli różnych zawodów lub stanów. Śmierć w utworze jest straszna i śmieszna jednocześnie.
Przedstawianie śmierci w średniowiecznych dziełach sztuki
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” przedstawia śmierć w typowy dla średniowiecza sposób. Średniowieczne dzieła literackie i malarskie prezentują śmierć pod postacią kobiety lub szkieletu z kosą w ręce. Postać ta najczęściej wygląda upiornie, jest zakapturzonym, rozkładającym się trupem. Lęk przed śmiercią próbowano jednak oswoić, dodając do wizerunku komiczne elementy. Słynnym średniowiecznym motywem jest taniec śmierci (danse macabre), który symbolizuje równość wszystkich ludzi w obliczu końca życia.