"Lilla Weneda. Tragedia w pięciu aktach" to utwór autorstwa Juliusza Słowackiego, który został wydany w 1840 w Paryżu. Opisuje tragedię podbitego narodu Wenedów. Poniżej przedstawiamy streszczenie utworu z podziałem na akty oraz plan wydarzeń. Pomożemy ci utrwalić wiedzę!
Lilla Weneda - streszczenie
Akcja dramatu rozpoczyna się od Prologu, w którym Lilla Weneda rozmawia ze swoją siostrą Różą (wróżką). Prosi ją by wyczarowała zwycięstwo Wenedów nad Lechitami. Siostra zapowiada zagładę ich rodu, która ma nastąpić w następstwie trzech dni. Harfiarze informują Lille Wenedę o pojmaniu jej ojca Derwida oraz rycerzy Lelum i Polelum.
Akt I
Na pole znajdujące się nad Gopłem rycerz Sygoń wprowadza Derwida, trzymającego złotą harfę, a Lelum i Polelum są skuci łańcuchami. Lech prosi króla Wenedów aby wyraził opinię na temat poddanych sobie zachodnich ludów. W następnej scenie pojawia się cela pustelnika przypominająca czaszkę, w tle widoczny jest obraz Najświętszej Maryi Panny.
Następuje rozmowa Gwalberta ze sługą Ślazem o niewierzących Wenedach. Przybywa Lilla, która pyta go o to, czy Lech byłby w stanie zabić jej ojca i zastanawia się, dlaczego Bóg pozwala na cierpienie ludzi. Lilla składa śluby czystości przed obrazem Maryi w nadziei, że to uratuje Derwida.
Akcja przenosi się do sali w rzymskiej wieży. Tam Lech rozmyśla co zrobić z Wenedami – jego żona Gwinona sugeruje aby pozbyć się ich raz na zawsze. Lech nie jest skłonny do takiego rozwiązania, ostatecznie władca pozwala żonie na rozstrzygnięcie losu plemienia Wenedów. Do sali zostaje wprowadzony Derwid, który zdradza, że jego harfie ukryty jest duch przepowiadający przyszłość. Lechici proszą o ujawnienie owego ducha. Król Wenedów jednak nie zgadza się na to, tłumacząc, że jeśli on żyje to duch musi pozostać w ukryciu. W sali zjawia się również Lilla Weneda, przerażona widokiem oślepionego ojca (wczesnej bowiem wyłupano Derwidowi oczy). Oskarża królową Gwinonę o okrucieństwo.
Akt II
Wróżka Róża przeprowadza obrzęd palenia kości rycerzy śpiewając przy tym. Przepowiada Ślazowi, że zabije on człowieka i odbierze Derwidowi zaczarowana harfę. Rzeczywiście później Ślaz zabija Salmona, jednego z rycerzy Lecha. Przebiera się za rycerza i udaje się przed oblicze króla Lecha. Zamierza walczyć u jego boku.
Sygoń przekazuje Lechowi informację, że jego rycerz nie żyje (mówi mu, że zabił go Derwid), a więc Lech poprzysięga zemstę na rodzie Wenedów. Lilla Weneda błaga Lecha o ułaskawienie swojego ojca, ten jednak odrzuca jej prośbę. Dziewczyna opowiada więc królowi o okrutnych poczynaniach jego żony.
Syn Gwinony Krak sprzeciwia się matce mówiąc, że Derwid przestał się ruszać więc należy zaprzestać kamienowania go. Matka namawia Kraka do strzelenia w Derwida z łuku. W tym momencie wchodzi Lech, Lilla Weneda i Sygoń. By ocalić ojca Lilla wymyśla, że Lelum i Polelum spróbują z odległości trafić toporem w łańcuch, którym skuty został Derwid, w ten sposób uwalniając go. Lech podchwytuje ten pomysł, ale dodaje, że jeśli synowie Derwida utną mu toporem włos z odległości 100 metrów, wówczas ich ojciec zostanie uwolniony.
Akt III
Lelum ratuje Derwida i wygrywa zagład z Lechem. Nagle odzywa się róg Salmona (a tak naprawdę przebranego Ślaza, próbującego przekonać do siebie Lecha). Na leśnej polanie Lilla Weneda spotyka się z Lelum i Polelum informując ich o tym, że są wolni a ona sama wraca do ojca i za kilka dni przyprowadzi go do domu.
Tymczasem w zamku królowa Gwinona rozmawia z Derwidem obrażając go i grożąc, że wrzuci go do wieży z więźniami. Lilla wierzy, że zaczarowana harfa pomoże jej uwolnić ojca. W tym samym czasie Lech dowiaduje się, że pojmano jego syna Lechona i planuje jego odbicie. Goniec Lecha opowiada mu także o krążących na polu bitwy pogłoskach o władcy Wenedów – ma on mieć dwie głowy i dwa serca, a także dwie pary oczu, tarczę i oszczep. Róża Weneda przepowiada, że rok po zakończeniu wojen między plemionami urodzi młodego mściciela.
Sygoń powraca do Lecha z wieży więźniów i opowiada królowi co tam zastał – siedzi tam bowiem biała dziewica grająca na harfie, przy której znajdują się dwa wyprostowane węże. To Lilla Weneda zaczarowała gady swoją pieśnią – wściekła Gwinona przyznaje dziewczynie triumf – nakazuje wygonić ją z wieży, a Derwida zamknąć w odosobnionej celi. Razem z Derwidem ma być również zamknięty Gwalbert, skazany na uwięzienie za podszywanie się za Salmona.
Akt IV
Lilla Weneda ponownie zjawia się w zamku Lecha i prosi o możliwość spotkania z ojcem. Gwinona zgadza się i jednocześnie dowiaduje się o niewoli Lechona. Lilla prosi Gwinonę o uwolnienie Derwida, na co królowa przystaje, ale stawia jeden warunek – władca Wenedów może wrócić do domu albo z córką, albo z harfą. Derwid zarzeka się, że nie opuści zamku bez harfy, na co Gwinona mówi, że póki Lechon nie wróci z niewoli - instrument musi pozostać na zamku. Lech proponuje by Lilla Weneda przyprowadziła jego syna, a Derwid wyjdzie zarówno z nią jak i z córką. Tymczasem Gwinona wkłada harfę do trumny porównując ja do własnego syna.
Róża przedstawia wizję zagłady Wenedów, informuje także, że ich ostatnią nadzieją jest czarodziejska harfa – gdy Derwid na niej zagra Wenedzi zwyciężą. Derwid wraca jednak z zamku bez harfy, a Lilla nie może odprowadzić do króla Lechona ponieważ ten już nie żyje. Wyrusza więc do Lechitów by odebrać instrument – towarzyszy jej Ślaz.
Akt V
Lech wyrusza na pole bitwy a Lilla zjawia się w zamku prosząc o zwrot harfy. Gdy królowa Gwinona dowiaduje się o śmierci Lechona, dusi pasem córkę Derwida. Pojawiają się dziewice i przystrajają Lillę płatkami kwiatów oraz wynoszą jej ciało. Przekazują trumnę z ciałem Ślazowi mówiąc, że jest to harfa. Tymczasem trwa bitwa i szala zwycięstwa przeważa na stronę Wenedów. Ślaz przynosi Derwidowi trumnę, w której wódz odkrywa ciało córki – z rozpaczy zabija się nożem. Na polu bitwy zjawia się także Gwinona pragnąca pomścić swojego syna. Król Lech zabija Lelum, a Gwinona zostaje zrzucona ze wzgórza. Polelum wchodzi na stos trupów i czeka na uderzenie pioruna – pragnie bowiem zginąć razem z bratem. Nad stosem objawia się postać Bogurodzicy. Róża Weneda rzuca Lechowi pod nogi łańcuch, którymi byli skuci bracia Lelum i Polelum.
Lilla Weneda - plan wydarzeń
1. Rozmowa Lilli i Róży o wojnie między Lechitami i Wenedami
2. Uwięzienie przez Lechitów Derwida
3. Rozmowa Gwalberta ze Ślazem
4. Rozważania Lechitów o wojnie z Wenedami
5. Rozmowa Lecha i Derwida o zaczarowanej harfie
6. Okrucieństwo królowej Gwinony
7. Obrzędy Róży Wenedy
8. Śmierć Salmona
9. Ocalenie Derwida od kamienowania
10. Spotkanie Lilli Wenedy z Lechitami w zamku i prośba o uwolnienie ojca
11. Śmierć Lechona
12. Wściekłość Gwinony i zabójstwo Lilli
13. Walki między Lechitami i Wenedami
14. Samobójstwo Derwida z powodu śmierci córki
15. Śmierć Gwinony
16. Śmierć Lelum i Polelum
17. Objawienie się Bogurodzicy nad polem walki