„Dziewczynka z chryzantemami” to jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów Olgi Boznańskiej. Powstał on w 1894 r. w Monachium, gdzie artystka ksztalciła się w tamtejszych prywatnych szkołach, ponieważ wówczas kobiety nie mogły studiować na Akademii Sztuk Pięknych. Malarka później otworzyła własną pracownię. Dzieło to namalowane zostało techniką olejną na tekturze.
 |
| Olga Boznańska „Dziewczynka z chryzantemami” |
„Dziewczynka z chryzantemami” - opis obrazu
Oglądany z daleka, obraz Olgi Boznańskiej może wyglądać niczym rozmyta i pozbawiona wyrazu plama szarości, delikatnie rozjaśniona lekką plamą bieli usytuowaną pośrodku dzieła. Jednak każdorazowe przyjrzenie się mu skutkuje odkryciem kolejnego detalu, aż do momentu, kiedy oczy widza spotykają się z oczami sportretowanej dziewczynki.
Kim ona była? Tego nie wiadomo. Poza dziewczynki wskazuje na lekkie denerwowanie. Założone przed siebie ręce (na wysokości brzucha) dodają jej pewności siebie (warto zauważyć, jak mocno są ściśnięte), a trzymane w nich chryzantemy chwieją się ku lewej stronie dzieła. Bohaterka ubrana jest w ciemnoszarą (niemal czarną) sukienkę pozbawioną jakichkolwiek kolorystycznych wstawek. Na jej głowie widnieją kasztanowe włosy, lecz centralnym punktem dzieła zdaje się twarz dziewczynki. Czerwone usta oraz czarne, przejmujące i świdrujące oczy przyciągają wzrok odbiorcy niczym magnes.
Dziewczynka znajduje się na tle szarej ściany rozjaśnianej przez nieliczne plamy brązu. Kolorystyka obrazu sprawia wrażenie posępnej, tajemniczej i niepokojącej (doskonale koresponduje to z oczami bohaterki). Jednak bliższe przyjrzenie się dziełu Boznańskiej pozwala dostrzec, iż artystka prowadzi na obrazie doskonałą grę kolorów – z daleka widzimy niby jedną plamę, z bliska delikatne opozycje, jakby podkreślające tajemnicę dzieła.
„Dziewczynka z chryzantemami” - interpretacja
Odbiorcy dzieła Boznańskiej bardzo szybko zaczęli wskazywać na tkwiące w nim tajemnice oraz atmosferę lęku i niejasności wokół obrazu. Prędko odnieśli go także do twórczości Maeterlincka – belgijskiego poety i dramaturga posługującego się niemal identyczną poetyką w swoich dziełach literackich. Polska artystka jako kobieta wychowana w domu francuskojęzycznym (jej matka była Francuzką) najprawdopodobniej dobrze znała twórczość autora „Ślepców”. Tajemnica dziewczynki budzi podobny niepokój jak twórczość belgijskiego pisarza.
Jaka może być więc symbolika dziewczynki trzymającej chryzantemy? Być może dzierżone przez nią kwiaty nawiązują do ich japońskiej symboliki (początki modernizmu to czas intensywnego zwrotu w stronę kultury wschodniej) długowieczności, radości i piękna (dlatego chryzantemy tak bardzo rozjaśniają mroczne barwy obrazu). Jednak bardziej wydaje się tutaj pasować europejska symbolika tych kwiatów – kojarzonych przede wszystkim z cmentarzami i śmiercią.
Ostateczne rozwiązanie zagadki dziewczynki przedstawionej przez Olgę Boznańską wydaje się rzeczą bardzo trudną – trzeba wziąć pod uwagę także wariant, iż niewiadoma ta nie ma większego znaczenia, a najważniejszy jest sam moment patrzenia na obraz i towarzyszące mu uczucia.