117 lat temu odkryto jeden z najbardziej tajemniczych mechanizmów używanych w starożytności. Zyskał on nazwę mechanizmu z Antykithiry z racji miejsca jego odnalezienia.
Odkrycie i badania
W pobliżu greckiej wyspy Antykithira w 1902 roku znaleziono wrak rzymskiego statku. Szybko postanowiono sprawdzić jego wyposażenie. Wydobyto z niego silnie skorodowane bryłki brązu. Sądzono, ze mogą to być fragmenty nowożytnego zegara, który przypadkiem znalazł się w wodzie. Badania Dereka Price’a z Yale University udowodniły, że zabytek ma ponad 2 tys. lat.
Urządzenie składało się z około 30 kółek zębatych z greckimi inskrypcjami i było rodzajem kalendarza do wyliczania faz Księżyca. Mechanizm został prześwietlony tomografem komputerowym przez co odkryto, ze określał on nie tylko położenie Księżyca i Słońca, ale również pięciu znanych wówczas planet.
Inskrypcje
Badania naukowców z Cardiff University pozwoliły odczytać inskrypcje pokrywające zagadkowy mechanizm. Ich analiza pozwoliła na oszacowanie wieku urządzenia, które prawdopodobnie powstało pod koniec II w. p.n.e. Skrzyneczka o wymiarach 31×19×10 cm mogła być otwierana z dwóch stron. Tarcze napędzane korbką pokazywały ruchy Słońca i Księżyca. Pozwalało to na synchronizację kalendarza słonecznego z księżycowym, a także na określenia czasu zaćmienia. Nie odnaleziono tarcz, które potrafiły zobrazować ruch planet. Mechanizm z Antykithiry wyznaczał także daty zawodów sportowych, co pozwalają stwierdzić inskrypcje z nazwami miast, w których odbywały się igrzyska - Nemea, Istmia, Pytia i Olimpia.
Mechanizm mógł zostać skonsturowany przez greckich astronomów z wyspy Rodos - to stamtąd płynął zatopiony statek. Być może był to Hipparch lub Posejdonios, a może sam Archimedes z Syrakuz. Badania lingwistyczne dowiodły, że nazwy miesięcy pojawiające się w inskrypcjach, zostały zapisane w dialekcie zachodnim, używanym na Sycylii.
Swoisty kalkulator z Antykithiry stanowi niezaprzeczalny dowód na istnienie zaawansowanej technologii w czasach starożytnych. Podobne urządzenia zaczęły pojawiać się w Europie dopiero w epoce renesansu. Aktualnie odkrycie jest prezentowane w kolekcji Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach.