Bunt prometejski
Oznacza bluźnierczy bunt wybitnej jednostki, skierowany przeciwko zastanym prawom świata i przeciwko Bogu, wiąże się z całkowitym poświęceniem dla dobra ogółu. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Prometeuszu, który dla dobra ludzkości sprzeciwił się bogom i został za to surowo ukarany.
Ikarowy lot
Oznacza młodzieńcze marzenia i ideały, które nie mogą się zrealizować ze względu na twarde prawa rzeczywistości, inaczej: klęska zamierzeń. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Dedalu i Ikarze. Ikar podczas lotu na skrzydłach z wosku i piór wzbił się za wysoko, słońce roztopiło wosk i bohater zginął w morzu.
Jabłko niezgody
Oznacza źródło kłótni i wojen, „rzucić jabłko niezgody”: wywołać poważny spór. Wyrażenie wywodzi się z mitu o wojnie trojańskiej. Jabłko niezgody z napisem „dla najpiękniejszej” zostało rzucone przez boginię Eris podczas ślubu Tetydy i Peleusa i wywołało spór między trema boginiami o pierwszeństwo.
Koń trojański
Oznacza podstęp, ukryte złe zamiary. Wyrażenie wywodzi się z mitu o wojnie trojańskiej. Grecy pozostawili drewnianego konia pod bramą oblężonego miasta, a sami upozorowali swój odjazd. Kiedy Trojańczycy wprowadzili konia, z jego wnętrza wydostali się greccy wojownicy, którzy dokonali rzezi ludności.
Koszula Dejaniry
Oznacza cierpienie, od którego nie można się uwolnić, jest również znakiem fałszu i obłudy. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Heraklesie. Dejanira (żona herosa) uprała koszulę bohatera we krwi zdradliwego centaura, co miało jej zapewnić stałość uczuć męża, jednak kiedy Herakles ją założył, doznał potwornego bólu.
Męki Tantala
Oznaczają frustrację z powodu niemożności osiągnięcia wybranego celu, pomimo że jest on „na wyciągnięcie ręki”. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Tantalu, który za zabójstwo syna i podanie jego ciała na uczcie dla bogów został skazany na wieczne męki głodu, pragnienia i strachu.
Miecz Damoklesa
Oznacza wiszące nad kimś niebezpieczeństwo, wyrok. Wyrażenie wywodzi się z historii o Damoklesie, poddanym Dionizjosa Starszego, który zamienił się rolami z władcą i otrzymał największe bogactwo, jednak nieustannie miał nad głową powieszony miecz.
Nić Ariadny
Oznacza metodę wyjścia z trudnego problemu, wskazówkę prowadzącą do rozwiązania, łączy się z nim związek frazeologiczny „po nitce do kłębka”. Wyrażenie wywodzi się z mitu o kreteńskim labiryncie. Ariadna podarowała nić Tezeuszowi, który dzięki niej mógł po zabiciu Minotaura bezpiecznie opuścić labirynt.
Pięta Achillesa
Oznacza najsłabszy punkt, czułe miejsce. Wyrażenie to wywodzi się z mitu o Achillesie, którego matka, aby zapewnić mu nietykalność cielesną, kąpała go w rzece Styks, ale trzymała go za piętę, która stała się słabym punktem bohatera. Achilles zginął pod Troją, ugodzony przez Parysa strzałą w piętę.
Puszka Pandory
Oznacza źródło nieszczęść. Wyrażenie to wywodzi się z mitu o Pandorze, kobiecie która została stworzona przez bogów i obdarowana tajemniczą puszką. Kiedy po ślubie z Epimeteuszem, małżonkowie otworzyli naczynie, wydostały się z niego zło, choroby i wszelkie nieszczęścia.
Pyrrusowe zwycięstwo
Oznacza zwycięstwo osiągnięte zbyt wielkim kosztem, zwycięstwo pozorne, w którym straty przewyższają zyski. Wyrażenie wywodzi się z historii bitwy pod Ausculum (279 r. p. n. e), w której król Epiru, Pyrrus wygrał z Rzymianami, ale poniósł ogromne straty wojenne.
Róg obfitości
Oznacza źródło wiecznego dobrobytu i bogactwa. Wyrażenie wywodzi się z mitu o dzieciństwie Zeusa. Karmicielka boga, koza Amaltea, złamała róg, który napełniał się wszystkim, czego zapragnął jego właściciel.
Stajnia Augiasza
Oznacza wielki bałagan, nieporządek, którego nie sposób ogarnąć, wielkie zaniedbanie i nieład moralny. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Heraklesie. Oczyszczenie stajni Augiasza było jedną z dwunastu prac, jakie miał wykonać bohater, aby odpokutować zamordowanie żony i dzieci. Stajnia była niesprzątana latami i nikt ze zwykłych ludzi nie potrafił jej wyczyścić.
Syzyfowa praca
Oznacza pracę bezcelową, która nie przynosi żadnych efektów. Wyrażenie wywodzi się z mitu o Syzyfie, którego pośmiertna kara polegała na wytoczeniu pod górę wielkiego głazu, przed osiągnięciem szczytu kamień jednak upadał w dół, a bohater musiał wiecznie powtarzać swoją czynność.
Węzeł gordyjski
Oznacza problem, którego nie da się rozwiązać lub kwestię bardzo skomplikowaną (często społeczną), „przecięcie węzła gordyjskiego” – rozwiązanie pozornie niemożliwej sytuacji za pomocą jednego, pomysłowego posunięcia. Wyrażenie wywodzi się od historii węzła znajdującego się w świątyni Zeusa w Gordion, którego rozwiązanie miało zapewnić władzę nad Frygią.
