Sofokles (ok. 496 roku p.n.e. – 406 r.p.n.e.) – jeden z najbardziej znanych greckich tragików, polityk, kapłan. Poniżej przedstawiamy biografię Sofoklesa i jego największe dzieła. Sprawdź, czy wszystko umiesz!
Sofokles - biografia
Wczesne lata życia
Sofokles przychodzi na świat w Kolonos, w zamożnej rodzinie kupieckiej (ojciec dramaturga był właścicielem zakładu wytwarzającego broń).
Młody Sofokles jest wszechstronnie wykształconym, zdolnym i pojętnym uczniem. We wczesnej młodości przewodzi chórowi chłopców witających zwycięskich Greków, powracających po bitwie pod Salaminą.
Sofokles dramaturg
Sofokles przygodę z dramatem rozpoczyna dość wcześnie, bo w wieku 28 lat. Według historycznych źródeł w 468 roku p.n.e. bierze udział w konkursie na najlepszy dramat (pokonuje samego Ajschylosa) i otrzymuje główną nagrodę. Od tego momentu rozpoczyna się okres wielkiej popularności dramaturga.
Sofokles jest cenionym i niezwykle płodnym twórcą. W ciągu całego życia tworzy około 123 tragedii. Nowelizuje konstrukcję dramatu, wprowadzając liczne zmiany w budowie tragedii, m.in.: wprowadza trzeciego aktora, monolog postaci i zwiększa liczebność chóru.
Życie społeczne Sofoklesa
Jednocześnie twórca bierze czynny udział w życiu społecznym, pełniąc m.in. wysoką funkcję stratega i skarbnika (Związek Delijski). Wątek kapłaństwa Sofoklesa wiąże się z wprowadzeniem do Aten kultu Asklepiosa (boga-lekarza). Dramaturg dożywa późnej starości (umiera w wieku 90-u lat) ciesząc się poważaniem swych rodaków.
Największe dzieła Sofoklesa
Sofokles jest autorem ok. 123 dramatów, do dzisiejszych czasów w całości zachowało się jedynie siedem:
„Antygona” (ok. 442 p.n.e.)
„Ajas”
„Król Edyp” (ok. 427 p.n.e.)
„Elektra”
„Filoktet”
„Trachinki”
„Edyp w Kolonie”
Charakterystyka twórczości Sofoklesa
Sofokles to jeden z trzech najważniejszych greckich tragediopisarzy. Tworzył on w V w.p.n.e. Dokonał w uprawianym przez siebie gatunku istotnych zmian: wprowadził drugiego aktora, ograniczył rolę chóru, a także jako pierwszy twórca nie występował w swoich sztukach.
Przypisuje się mu 123 dzieła. Tematem jego utworów są greckie mity. Najwcześniejsza zachowana sztuka to tragedia pt. „Ajas”, której akcja dotyczy sporu o zbroję Achillesa pomiędzy Odyseuszem i Ajasem.
„Antygona”
Jedno z najważniejszych dzieł Sofoklesa to „Antygona”. Wydarzenia przedstawione w tragedii zostały oparte na micie o rodzie Labdakidów. Główną bohaterką utworu jest Antygona, córka Edypa, która wbrew rozkazom króla Teb, Kreona, decyduje się pogrzebać zwłoki swojego brata Polinejkesa. Zostaje ona za to skazana na śmierć głodową, zaś jej narzeczony, a syn Kreona, popełnia samobójstwo. Ta śmierć doprowadza z kolei do samobójstwa żonę króla, Eurydykę. Główna bohaterka jest postacią tragiczną i skrajnie samotną. Istota konfliktu tragicznego polega tu na konieczności wyboru pomiędzy wiernością prawu boskiemu a posłuszeństwem regułom wyznaczonym przez bogów.
„Król Edyp” i „Edyp w Kolonos”
Mit rodu Labdakidów stał się również inspiracją najwybitniejszego dzieła Sofoklesa, czyli „Króla Edypa”. Tragedia ta jest najpełniejszą realizacją klasycznego wzorca tragedii. Akcja utworu rozpoczyna się, kiedy w Tebach pojawia się zaraza o nieznanej przyczynie. Wyrocznia delficka orzeka, że jej powodem jest morderca króla Lajosa, który przebywa w Tebach. Król Edyp w końcu dowiaduje się, że to on sam jest zabójcą Lajosa, a przy okazji odkrywa straszną prawdę o swoim pochodzeniu. W rezultacie żona króla, Jokasta, popełnia samobójstwo, a Edyp wykłuwa sobie oczy i udaje się na wygnanie. W tragedii tej wyraźnie ujawnia się tragizm ludzkiego losu, polegający na niemożności uwolnienia się od działania fatum. Do mitu o Edypie Sofokles sięgnął również w swojej ostatniej tragedii. Jej tematem jest śmierć Edypa w świętym gaju Kolonos, pod Atenami, która zapewniła miastu wielką pomyślność.
Inne ważne dzieła
Inne ważne tragedie Sofoklesa to np. dzieła, których głównym wątkiem tematycznym jest kobieca zazdrość, która prowadzi do nieracjonalnych działań. Chodzi tu o „Elektrę” i „Trachinki”. Druga ze sztuk oparta jest na historii Dejaniry, która podarowała Heraklesowi śmiertelną koszulę. Inne słynne dzieło to „Filoklet”. Tragedia ta przedstawiała losy bohatera, któremu feralna rana uniemożliwiała dotarcie pod Troję, zaś zwycięstwo Greków bez jego łuku (daru Heraklesa) jest niemożliwe. Utwór ten został napisany w czasie wojny peloponeskiej i miał spełniać dla Ateńczyków funkcję kompensacyjną.