Homer - biografia i twórczość

Biografia

Homer to najwybitniejszy grecki poeta żyjący na przełomie IX i XVIII w. p. n. e. Samo nazwisko znaczy w języku greckim tyle, co „ślepiec, zakładnik”. W kulturze śródziemnomorskiej osoba niewidoma to postać, która posiada wiedzę szczególną, często ma zdolność jasnowidzenia. Homera łączono z miastem Hios, chociaż wiele greckich miast konkurowało ze sobą w zakresie przypisania sobie Homerowego obywatelstwa.

Kwestia homerycka

W XVII w. rozgorzał spór o tak zwaną „kwestię homerycką”. Toczył się on przede wszystkim we Francji, gdzie sformułowano hipotezę, że „Iliada” i „Odyseja” miały kilku autorów, którymi mieli być wędrowni Aoidowie (śpiewacy).

Za odmiennym autorstwem „Iliady i Odysei” świadczy kilka argumentów. Po pierwsze, w „Iliadzie” występuje wielu bohaterów, natomiast „Odyseja” skupia się wokół Odysa. Po drugie, w „Odysei” w przeciwieństwie do opowieści o wojnie trojańskiej istnieje wiele miejsc akcji. Następnie w „Odysei” bogowie są przede wszystkim strażnikami moralności, natomiast w „Iliadzie” bogowie przejawiają ludzkie słabości. Ponadto w „Iliadzie” bogowie często ingerują w losy wojny, natomiast w „Odysei” boska interwencja została ograniczona do działania Ateny i Hermesa. W „Iliadzie” nie ma znaczenia kult zmarłych, zaś w „Odysei” tak.  Obecnie uważa się jednak, że poematy te miały jednego autora. Za taką koncepcją przemawia przede wszystkim jednolitość tekstu.

Epos

Homer jest twórcą dwóch greckich eposów – „Iliady” i „Odysei”. Tytuł pierwszego utworu pochodzi od nazwy Ilion, czyli miasta, które niegdyś utożsamiano z Troją. „Iliada” w formie ustnego przekazu powstała w Grecji, najprawdopodobniej w Jonii na przełomie IX i VIII w. p. n. e., natomiast spisano ją w VI w. p. n. e. w Atenach. Tematem eposu jest ostatni (dziesiąty) rok wojny grecko-trojańskiej, której powodem miało być porwanie żony Menelaosa, Heleny przez Parysa, syna trojańskiego króla. Źródłem „Iliady” są opowieści bohaterskie, natomiast „Odyseja” powstała na podstawie baśni i opowiadań fantastyczno-przygodowych. Głównym bohaterem  „Odysei” jest Odyseusz, a utwór przedstawia jego długą wędrówkę spod Troi do rodzinnej Itaki.

Co ciekawe, oba eposy prezentują nieco odmienne systemy wartości. W „Iliadzie” najistotniejsze znaczenie ma honor i męstwo. W „Odysei” natomiast najważniejszą wartością jest miłość we wszystkich odmianach: erotycznej, małżeńskiej, rodzicielskiej czy miłość do ojczyzny. Ponadto świat przedstawiony w tym eposie, w przeciwieństwie do „Iliady” jest światem kobiet.

Homer - rzymska kopia hellenistycznej rzeźby (II w. p.n.e.)