Iliada - interpretacja

„Iliada” jest często błędnie utożsamiana z pełnym opisem wojny trojańskiej. Obszerne dzieło przypisywane Homerowi dotyczy jednak zaledwie jednego epizodu z wieloletniej walki pomiędzy Achajami i Trojanami.

Główny wątek eposu dotyczy sporu pomiędzy greckimi wojownikami – królem Agamemnonem i herosem Achillesem – o branki wojenne. Agamemnon – pod wpływem nacisków współtowarzyszy – zmuszony jest oddać Trojanom kapłankę Chryzeidę (Apollo mszcząc się za znieważenie kapłanki, zsyła na Greków zarazę). Wojownik uzależnia wydanie branki zabraniem Achillesowi (forsującego pomysł bezwzględnego wydania kapłanki) jego własnej branki – Bryzeidy. Wywiązuje się spór, skutkiem którego heros wycofuje się z walki. Motyw gniewu Achilla i jego konsekwencji pojawia się w każdej kolejnej pieśni eposu. W finale utworu heros powodowany żalem za zabitym przyjacielem wyrzeka się urazy do Agamemnona. Dzieło kończy opis pojedynku pomiędzy Achillesem i Hektorem, zakończonym zwycięstwem herosa.

Historia Achillesa łączy wszystkie wątki dzieła. Jego decyzje wpływają na przebieg głównych walk pomiędzy wrogami. Poszczególne etapy wojny są relacjonowane dość szczegółowo. Narrator skrupulatnie wylicza czyny najdzielniejszych wojowników (zarówno Trojan, jak i Achajów), barwnie odmalowuje przebieg pojedynków, wojennych podstępów i wybiegów. Każdy z wielkich, opisywanych czynów znajduje swe uzasadnienie w przymiotach charakteru danego wojownika lub w cudownej interwencji wspierającego go bóstwa (tu np. Afrodyta osłaniająca Parysa).

Bogowie, ich motywacje, interwencje i decyzje – to jeden z ważniejszych elementów „Iliada”, kluczowy dla zrozumienia całości utworu. Nieprzemyślane decyzje bóstw stoją pośrednio u zarania konfliktu pomiędzy wrogimi obozami (historia tzw. sądu Parysa; królewicz porywa Helenę, gdyż została mu ona obiecana przez Afrodytę). Olimpijczycy biorą czynny udział w walkach wspierając – wedle własnego uznania – wybranych wojowników. Atena i Hera to główne „patronki” Achajów, z Trojanami sympatyzuje z kolei Zeus. Sami wojownicy z wdzięcznością przyjmują okazaną pomoc, łatwo rozpoznając w tajemniczych „przybyszach” pozaziemskich gości.

Konstrukcja „Iliady” jest kunsztowna i przemyślana. Opowieść o sporze Achillesa z Agamemnonem jest swoistą ramą fabularną (pierwsze pieśni – kłótnia i gniew bohaterów, ostatnie – wyrzeczenie się gniewu, wymiana darów). Utwór składa się z XXIV ksiąg spisanych wierszem. Podniosły styl, wielowątkowa fabuła i obecność bohatera zbiorowego, opis legendarnych wydarzeń przełomowych dla danej społeczności (Grecy i Trojanie), rozbudowane opisy, stałe epitety, przenikanie się świata bogów i ludzi (paralelizm), tzw. „wszechwiedzący” narrator – to najważniejsze cechy „Iliady” jako eposu.