Definicja ogólna
Epos według „Słownika terminów literackich”:
Obejmuje rozbudowane utwory, zazwyczaj wierszowane, ukazujące dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów rzucone na tło wydarzeń przełomowych dla danej społeczności narodowej.
Wyznaczniki eposu homeryckiego
Charakterystyczną cechą eposu homeryckiego („Iliada” i „Odyseja”) jest umieszczenie akcji na dwóch poziomach opowieści: w świecie bohaterów ludzkich i bogów, a relacje pomiędzy owymi płaszczyznami są złożone. Niektórzy herosi posiadają boskie pochodzenie, z kolei bogowie podlegają antropomorfizacji (mają ludzkie cechy i słabości), ponadto bogowie ingerują w bieg wydarzeń.
Epos homerycki rozpoczyna się inwokacją do muzy. Ilość ksiąg jest podzielna przez sześć. Tekst pisany jest heksametrem, to znaczy wersem, który składa się z sześciu stóp metrycznych: cztery pierwsze są daktylem lub spondejem, piąta jest daktylem, szósta trochejem lub spondejem.
Fabuła ma charakter epizodyczny, np. w „Iliadzie” mamy do czynienia z opisami poszczególnych pojedynków Greków z Trojanami, które stanowią odrębne całostki.
Opowiadanie przeważa nad opisem, który pełni funkcję retardacyjną, czyli opóźnia bieg akcji w celu wzbudzenia ciekawości odbiorcy, np. opis tarczy Achillesa.
Jeżeli chodzi o narrację, narrator jest trzecioosobowy, wszechwiedzący, jest obserwatorem i utrzymuje w stosunku do swojej opowieści epicki dystans.
Epos homerycki posiada podniosły nastrój, który zaznacza się głównie w opowiadaniach, natomiast opisy mają charakter realistyczny lub prozaiczny.
Stylistykę utworu charakteryzuje duża ilość epitetów, np. „szybkonogi Achilles”, „pięknowłosa Ariadna”. Ponadto występują długie, rozbudowane porównania (porównania homeryckie). Homer używa również inwersji, a także peryfraz (omówienia) najczęściej dotyczących imion własnych, np. Hektora nazywa się „pasterzem narodu”. Opisy są dynamiczne i podkreślają proces powstawania opowieści.