Czy bogowie greccy są podobni do ludzi?

Mitologia jest wyrazem politeistycznego systemu religijnego starożytnych Greków. Mamy tu więc do czynienia z wieloma bogami, którzy patronują różnym sferom ludzkiego życia. Interesujący jest sam obraz mitologicznych bóstw. Okazuje się bowiem, że nie zawsze bywa on idealny, a świat Olimpu pod wieloma względami przypomina rzeczywistość zwykłych ludzi.
        
Po pierwsze, bogowie przypominają ludzi w wymiarze fizycznym. Ich wizerunek w mitologii podlega wyraźnej antropomorfizacji. Bóstwa olimpijskie posiadają określoną płeć: męską lub kobiecą. Boginie są pięknymi kobietami, które cechuje mądrość (Atena), dostojeństwo (Demeter) i odwaga (Artemida). Bogowie zaś to silni i wojowniczy mężczyźni, tacy jak Zeus, Posejdon czy Ares. Sprawy ciała są dla greckich bóstw równie ważne, jak dla ludzi. Uwielbiają oni się stroić, spożywać smakowite kąski, a nade wszystko nie są wolni od erotycznego pożądania. Obiektem seksualnego pociągu nie są w świecie bogów jedynie inne bóstwa, ale również ludzie. Zaangażowanie w relacje erotyczne często komplikuje bogom życie osobiste. Przykładem mogą być tu liczne zdrady, jakich dopuszcza się wobec swojej żony Zeus. Zakochuje się on raz w Europie, a kiedy indziej w Danae. Cudzołóstwo jest zresztą na greckim Olimpie bardzo powszechną przypadłością. Jednocześnie można jednak odnieść wrażenie, że najważniejszą sferą boskiej egzystencji stanowi miłość, o którą bogowie walczą i dla której są zdolni do najwyższych poświęceń.

Po drugie, warto zauważyć, że greccy bogowie posiadają ludzkie wady. Szczególnie często przejawiają zazdrość. Przoduje w tym uczuciu Hera, która boleśnie karze wszystkie ziemskie kobiety, jakie wydają się dorównywać jej urodą: zamienia je w beczące krowy albo kamienne schody. Nawet bogini miłości, Afrodyta, nie może się pogodzić z tym, że księżniczka Psyche jest od niej piękniejsza i bezlitośnie zsyła na nią wymyślne tortury. Uczucie zazdrości nie jest również obce Apollinowi. Bóg ten nie może znieść próby porównania jego zdolności muzycznych z talentem kogoś innego. Gniew Apolla prowadzi wręcz do okrucieństwa: po wygranym pojedynku z Marsjaszem, obdziera współzawodnika ze skóry. Zazdrość często sąsiaduje u bogów ze złośliwością i zawiścią, od których nie jest wolny nawet sam Zeus. Kiedy zdenerwuje się on na swoją żonę Herę, potrafi przywiązać małżonkę za ręce do szczytu Olimpu, a do jej nóg przymocować kowadła. Niedoskonałości charakterów greckich bóstw uwidaczniają się zatem zarówno w ich wewnętrznych relacjach, jak i w ich stosunkach z ludźmi. Człowiek musi być zatem bardzo ostrożny w kontakcie z bogami, ponieważ nigdy nie wiadomo, czym może się im narazić.

Po trzecie, świat bogów podlega prawom analogicznym do rzeczywistości ziemskiej. Bogowie nieustannie walczą ze sobą o władzę i sięgają w tym celu po wszelkie dostępne środki, ze zbrodnią włącznie. W mitologii często powtarza się motyw walki pomiędzy kolejnymi pokoleniami bogów: ojcami i synami. Kronos morduje zatem Uranosa, a następnie to samo czyni Zeus z Kronosem. Dochodzi również do wojen bratobójczych, jak gigantomachia czy wojna z tytanami. Ponadto bogowie nie są absolutnymi władcami świata, podlegają podobnie jak ludzie, działaniu fatum. Nie mają także nieograniczonej mocy kreacyjnej. To nie oni powołują świat do istnienia, ale sami podlegają niektórym prawom biologii, np. prawu narodzin.

Wydaje się zatem, że greccy bogowie zostali stworzeni na ludzkie podobieństwo (inaczej niż w „Biblii”, gdzie to Bóg czyni człowieka podobnym do siebie). Antropomorfizacja olimpijskich bóstw jest przede wszystkim dziełem Homera, który chciał nadać pierwotnym wyobrażeniom krwawych bóstw rysy humanistyczne. Jednocześnie jednak wizja bogów jako nieco doskonalszych fizycznie i nieśmiertelnych ludzi nie może czynić z nich autorytetów etycznych. Wydaje się nawet, że mamy tu do czynienia z moralnością niejednoznaczną. W rodzinie bogów popełnia się bowiem zbrodnie, cudzołóstwo i walczy się o władzę. Najważniejszą wartością dla bogów-ludzi pozostaje natomiast miłość. Miłość dokonuje w tym świecie największych cudów, jak śpiew Orfeusza, który skruszył skamieniałe serca Erynii.