Postawa prometejska to sposób zachowania i ogół ideałów charakterystycznych dla mitologicznego Prometeusza, które stały się charakterystycznym wyznacznikiem wielu bohaterów literackich. Jest to postawa ambiwalentna, mająca znamiona zarówno świętości, jak i demoniczności.
Charyzmatyczny ofiarnik
Prometeizm polega na bezinteresownym poświęceniu dla ludzkości. Bohater prometejski to najczęściej charyzmatyczny przywódca, który chce wziąć odpowiedzialność za losy swojego narodu. Ponadto postawa ta wiąże się z buntem wobec Boga, może więc posiadać elementy bluźniercze. Istotną cechą prometeizmu jest również indywidualizm. Bohater działa więc sam, najczęściej w opozycji do większości. Prometeizm może polegać również na kontestacji porządku natury, zastanych praw i duchowych ograniczeń. Najważniejszym celem jest w tym wypadku wolność w najróżniejszych odmianach: duchowej, narodowej, osobistej. Drogę wiodącą do celu najczęściej zaś stanowi samotne cierpienie za tę ideę.
Prometeizm w literaturze
Postawa prometejska jest częstym motywem literackim. Po topos ten sięgnął już Ajschylos w tragedii „Prometeusz skowany”. Najbardziej jednak motyw ten zamanifestował się w epoce romantyzmu. Prometeizm jest bowiem wpisany w konstrukcję bohatera romantycznego. Postawa ta występuje np. u Konrada w „Dziadach” Adama Mickiewicza, czy jest charakterystyczna dla Kordiana Juliusza Słowackiego.