Informacje wstępne - charakterystyka czasów życia Villona
 |
| Francois Villon/ fot. www.memo.fr |
Francois Villon żył w XV stuleciu. We Francji był to okres stagnacji i jednocześnie zapowiedź bardzo intensywnych przemian w kulturze. Dawna twórczość uległa wyczerpaniu, przestała odpowiadać obrazowi rzeczywistości. Opowieści o rycerzach były już przebrzmiałe, poezja krążyła głównie po dworach rycerskich i była traktowana w kategoriach „dobrej zabawy”. W dodatku kraj nękany był przez Anglików, z którymi Francuzi toczyli wojnę.
Nie był to więc czas dobry dla rozwoju sztuki, tworzenia jej nowych nurtów. Panujący wówczas zastój dotykał wszystkich dziedzin życia, doskonale eksponując zmęczenie ludzi starym, zupełnie nieaktualnym już porządkiem rzeczy.
Biografia Villona
Francois z Moncorbier przyszedł na świat w 1431 r. w ubogiej rodzinie. Szybko stracił ojca i został sam z ubogą matką. Wkrótce trafił na wychowanie do Wilhelma Villona (od niego przybrał nazwisko), kanonika przy klasztorze św. Benedykta. Młody Franciszek odebrał staranne wykształcenie – w 1449 otrzymał stopień bakałarza, a trzy lata później został „licencjatem Sztuk”.
Realia ówczesnego Paryża, do którego na studia zjeżdżali się młodzieńcy z całej Europy, spowodowały, że młody Villon miast obracać się w kręgach uczonych duchownych, znalazł swoje miejsce wśród braci studenckiej. Nie była to jednak szlachetniejsza część żaków zdobywających wiedzę, lecz ta lubująca się raczej w dobrej zabawie i niewybrednych żartach. Z tego towarzystwa Franciszek bardzo szybko przeniósł się do grona rzezimieszków, włóczęgów i złodziei.
Informacje o dalszym życiu Villona czerpane są głównie z dokumentów sądowych. Wielokrotnie wplątywał się on w poważne tarapaty. W 1455 r. dokonał morderstwa na księdzu Filipie Sermoise, jednak ze względu na to, że było to zabójstwo w obronie własnej (starli się oni w barowej bójce), umorzono postępowanie; chociaż Villon zmuszony był opuścić Paryż na pewien czas.
Należał także do grupy złodziejskiej, która dokonała kradzieży w Kolegium Nawarskim. Po tym wydarzeniu opuścił Paryż, o czym pisał w „Małym testamencie” i udał się na dwór księcia Karola Orleańskiego. Dostojnik ten był poetą, Villon szybko wkupił się więc w jego łaski, a przez krótki czas pobierał od niego pensję.
Niestety poeta wplątał się w bliżej nieznane kłopoty i trafił do więzienia w Orleans. Opuścił je najprawdopodobniej na skutek amnestii. Nie nauczyło go to jednak trzymać się z dala od problemów – ponownie traci wolność (znowu z powodu nieokreślonego przestępstwa). Trafia tym razem do znacznie cięższego ośrodka – w Meungs. Nie wiadomo, dlaczego ostatecznie udało mu się je opuścić, ale historycy przypuszczają, iż było to spowodowane amnestią, jaką wprowadzono po wejściu na tron nowego króla, Ludwika XI. Villon miał to szczęście, że darowano mu także karę za kradzież w Kolegium Nawarskim. Mógł spokojnie wrócić do Paryża, gdzie spędził dwa lata – od 1461 do 1463 r. Właśnie w tym czasie powstało największe dzieło Villona – „Wielki testament”.
Po roku 1463, w którym poeta opuścił Paryż, ślad po nim zaginął. Nie pojawiały się już żadne wzmianki ani dzieła, co było najpewniej dowodem tego, że niedługo po wyjeździe ze stolicy pożegnał się z życiem.
Twórczość Villona
Twórczość Villona stała się kamieniem milowym w historii francuskiej poezji. Był on pierwszym nowożytnym poetą, który odrzucił tradycję i sądy zbiorowości, a skoncentrował się na własnej wizji świata. W napisanych przez niego dziełach bardzo widoczne są różnego rodzaju odwrócenia, jakie wprowadził do twórczości. Nie podejmował już tematyki wybitnych jednostek, cieszących się społecznym uznaniem, lecz koncentrował się na własnym punkcie widzenia i opisywał świat z tej perspektywy – przedstawiał głównie życie niższych sfer, gdyż sam się w nich obracał.
Poezja Villona, który doskonale znał dokonania poprzednich wieków, okazała się ożywcza dla tej skostniałej formy. Twórca zerwał z typowymi dla średniowiecza rozwiązaniami – wysoki język, ważna tematyka, alegorie, często monotonna forma (monorymy, kompletne asonanse itd.).
Wiele dzieł Villona może dzisiaj wydawać się zupełnie nieczytelnymi i niezrozumiałymi. Spowodowane jest to wielką ilością aluzji i nawiązań do ówczesnej rzeczywistości, jakie w swoich utworach zamieszczał autor. W dodatku, jako że obracał się on w kręgu tzw. Muszelników (rozbudowanej grupy przestępczej), wiele dzieł stworzył w tajemnym języku półświatka.
Najważniejsze utwory Villona to: „Mały testament”, „Wielki testament (ok. 1462-1463)” oraz „Ballada wisielców”.