Odwilż posewastopolska w Rosji - definicja, na czym polegała, reformy, skutki

W latach 1853-1856 Rosja toczyła ciężką dla siebie wojnę przeciwko Turcji i jej sojusznikom – Anglii i Francji. Konflikt ten zakończył się upokarzającą klęską Rosji, która musiała ostatecznie uznać wyższość połączonych sił przeciwnika. Winę za klęskę ponosiło zarówno zacofanie rosyjskiej armii, jak i niewydolność aparatu państwowego.

Nowy car, Aleksander II (panował od 1855 r.) postanowił złagodzić kurs polityki wewnętrznej państwa i zreformować je, tak by w przyszłości mogło lepiej stawić czoła ewentualnym przeciwnikom. Początki jego panowania nazywane są więc odwilżą posewastopolską (Sewastopol był jedną z głównych bitew wojny z lat 1853-1856).

Zreformowano cały system wojskowy. Zamieniono wieloletnią służbę wojskową na krótki, 6-letni okres służby, co zwiększyło ilość rekrutów mogących zostać zmobilizowanych. Unowocześniono również uzbrojenie armii. Dokonano reform sądownictwa, znosząc m.in. tortury w śledztwie i przyznano oskarżonym prawo do obrony. W Krolestwie Polskim złagodzono rusyfikację, pozwolono na częściowe odrodzenie się polskiego szkolnictwa. Zarówno w Rosji, jak i w Królestwie złagodzono też cenzurę. Wreszcie wielkim dokonaniem tamtej epoki było uwłaszczenie chłopów, którzy dostali w roku 1861 wolność osobistą i możliwość wykupu ziemi od pana (w Królestwie uwłaszczenie zostało wprowadzone w roku 1864).

Reformy Aleksandra nie satysfakcjonowały radykalnych zwolenników przebudowy państwa, w tym różnorakich rewolucjonistów. W rezultacie zamachu członków jednej z takich organizacji, Narodna Wola, zginął w roku 1881 sam car. Sukces rewolucjonistów był w tym wypadku pyrrusowy – nowy władca, Aleksander III uznał z powodu zamachu, że reformy nie sprawdziły się i powrócił do polityki ucisku i ścisłej kontroli.