Cynk, kadm i rtęć- wzory,właściwości
Cynk, kadm i rtęć to metale przejściowe położone w 12 (IIA) grupie układu okresowego. Mają one konfigurację powłoki walencyjnej \(ns^2nd^{10\), lecz pomimo w pełni obsadzonej podpowłoki d są one nadal zaliczane do metali przejściowych (mogą tworzyć kationy, w których podpowłoka d jest niecałkowicie obsadzona). W związkach chemicznych, metale te występuja na +II stopniu utlenienia. Dla rtęci znane są również jony \( Hg_2^{ 2+}\), w których rtęć osiąga stopień utlenienia +I. Od niedawna, znane są również związki, w których cynk, kadm i rtęć występują na +III, i +IV stopniu utlenienia: jony \(ZnO_2^-\), tlenki Zn(IV) i Cd(IV) oraz fluorek rtęci(IV). Cynk i kadm są ciałami stałymi o stosunkowo niskiej jak na metale temperaturze topnienia, rtęć w temperaturze pokojowej jest cieczą.
Cynk, kadm, rtęć- występowanie i otrzymywanie
Cynk, kadm i rtęć występują w przyrodzie głównie w postaci minerałów siarczkowych. Najpowszechniejszym I najczęściej eksploatowanym minerałem cynku jest sfaleryt (siarczek cynku, \(ZnS\)), który zawiera również siarczek kadmu w postaci domieszek. Kadm jest otrzymywany jako produkt uboczny przy produkcji cynku z rud sfalerytowych. Najczęściej spotykaną w przyrodzie formą rtęci jest również minerał siarczkowy – cynober (siarczek rtęci(II), \(HgS\)). Ze względu na intensywną czerwoną barwę, cynober był stosowany jako pigment.
Cynk, kadm, rtęć- zastosowanie
Cynk i kadm znajdują zastosowanie w produkcji baterii (baterie niklowo-kadmowe oraz baterie cynkowo-węglowe). Cynk stosowany jest powszechnie do zabezpieczania metali przed korozją poprzez pokrywanie ochronną warstwą tego metalu. Rtęć znajdowała dotąd szerokie zastosowanie w technice, do produkcji termometrów i precyzyjnych manometrów, jednak ze względu na jej szkodliwość, jest ona wypierana przez rozwiązania elektroniczne nie bazujące na rtęci.
Wszystkie trzy omawiane metale wchodzą w skład barwników: cynk obecny jest w pigmentach białych (\(ZnO\) – biel cynkowa), kadm – w pigmentach żółtych, pomarańczowych i czerwonych, a rtęć – w czerwonych (np. Barwnik vermillon otrzymywany z cynobru). Ze względu na szkodliwość kadmu i rtęci, barwniki na nich oparte są również wycofywane z użycia.
Rtęć znajduje również ważne zastosowanie w produkcji lamp UV, stosowanych w szeregu przyrządów pomiarowych opartych na detekcji promieniowania ultafioletowego, lub w mikroskopach fluorescencyjnych.