Borowce- wzory, właściwości
Pierwiastki grupy 13 układu okresowego – bor, glin, gal, ind i tal, nazywane są borowcami. Pierwszy z nich – bor jest niemetalem, odróżniającym się od pozostałych, metalicznych, pierwiastków (dlatego został on opisany oddzielnie). Pierwiastki metaliczne – glin, gal, ind i tal nazywane są często glinowcami, od najlżejszego w tej grupie glinu. Glinowce mają 3 elektrony w powłoce walencyjnej i najczęściej przyjmują stopień utlenienia +III. Są one twardymi, srebrzystymi ciałami stałymi o charakterze metalicznym. Tworzą one kationy trójdodatnie \(M^{3+}\) i mają charakter amfoteryczny - w środowisku mocno zasadowym zachowują się jak słabe kwasy, tworząc oksoaniony takie jak obecny w szeregu minerałów jon glinianowy \([AlO_2]^-\).
Glinowce wykazują bardzo duże powinowactwo do tlenu. Na powietrzu, metaliczny glin ulega reakcji z atmosferycznym tlenem i jego powierzchnia pokrywa się cienką warstwą tlenku \(Al_2O_3\). Zjawisko to nosi nazwę pasywacji.
Borowce- występowanie, otrzymywanie
Glin jest najczęściej występującym pierwiastkiem metalicznym w skorupie ziemskiej. Występuje on najczęściej w postaci minerałów glinokrzemianowych – skaleni. Głównym źródłem glinu jest jednak inny minerał – boksyt, będący mieszaniną wodorotlenku glinu \(Al(OH)_3\) (minerał gibbsit) oraz jego uwodnionego tlenku \(AlO(OH)\) w formie dwóch minerałów – bohemitu i diasporu, różniących się strukturą przestrzenną. Metaliczny glin jest otrzymywany w dwóch etapów. Najpierw boksyt jest prażony w celu usunięcia wody, powstaje tlenek glinu \(Al_2O_3\). Tlenek ten poddawany jest elektrochemicznemu procesowi Halla-Heroult’a, w którym czysty glin osadza się na katodzie.
Gal występuje znacznie rzadziej niż glin, minerały zawierające go są bardzo rzadkie. Najczęściej jest on pozyskiwany jako produkt uboczny przy produkcji glinu z boksytu lub przy produkcji cynku ze sfalerytu (\(ZnS\)). Ind występuje jeszcze rzadziej, również jako zanieczyszczenie rud sfalerytowych. Jest on odzyskiwany podczas otrzymywania \(Zn\). Tal jest również bardzo rzadkim metalem, występuje najczęściej w minerałach potasowych obecnych w glebach, glinach i skałach granitowych, natomiast uzyskiwany jest podczas produkcji metali ciężkich (np. cynku, rtęci, ołowiu) z rud siarczkowych.
Borowce- zastosowanie
Glin o czystości technicznej oraz stopy zawierające głównie \(Al\) są nazywane aluminium. Aluminium stanowi ważny materiał konstrukcyjny, ze względu na swoją lekkość, wytrzymałość i odporność na korozję. Wykorzystywane jest w przemyśle lotniczym, samochodowym oraz budowy urządzeń gospodarstwa domowego i maszyn, budownictwie oraz innych gałęziach przemysłu. Glin jest najszerzej stosowanym metalem nieżelaznym. Pozostałe glinowce ze względu na ich rzadkość i koszt znajdują głównie zastosowania specjalistyczne, np. w elektronice.