Michał Anioł Stworzenie Adama - opis, interpretacja i analiza fresku

 

„Stworzenie Adama” - opis i analiza

„Stworzenie Adama” to renesansowy fresk Michała Anioła, stanowiący fragment większego dzieła zdobiącego Kaplicę Sykstyńską w Pałacu Watykańskim. Freski powstały na początku XVI w. na zlecenie papieża Juliusza II.

„Stworzenie Adama” to malowidło przedstawiające początkową partię Księgi Rodzaju, w której mowa jest o powstaniu człowieka. Fresk ma wyrazistą, symetryczną kompozycję. Po lewej stronie, na zielonej trawie, leży Adam, po prawej zaś widać Boga unoszącego się wraz z aniołami. Relacja pomiędzy obiema postaciami opiera się na jednoczesnym podobieństwie i kontraście.

Adam został przedstawiony jako młodzieniec, jest całkiem nagi, można więc podziwiać jego wspaniale zbudowane ciało. Mężczyzna wyciąga rękę w kierunku Stwórcy. Bóg z kolei jest starszy od człowieka: ma siwe brodę i włosy. Ponadto, jest on odziany w lekką, zwiewną szatę, pod którą rysuje się muskulatura Jego ciała.

Bóg wykonuje gest analogiczny do Adama: wyciąga w kierunku mężczyzny rękę. Postać Adama jest bardzo statyczna – młodzieniec ma solidne oparcie, znajduje się bowiem na ziemi. Odmienne wrażenie wywołuje natomiast sylwetka Boga, który został ukazany w ruchu. Można zauważyć falowanie zwiewnej szaty i rozwiane włosy Stwórcy. Bóg unosi się w powietrzu, co podkreśla niezwykle jasna, wyrazista kolorystyka kojarząca się z różnymi zjawiskami świetlnymi. Dominującymi barwami są tu jasny błękit, seledyn, biel w odcieniu różu, a także wyrazista czerwień.

„Stworzenie Adama” - interpretacja fresku

Fresk Michała Anioła wpisuje się w założenia sztuki renesansowej. W postaciach zwraca uwagę ich doskonała cielesność, doceniana przez sztukę tego okresu. Stworzenie człowieka jest tu szczególnym i wyróżnionym aktem Boskiej kreacji, co współgra z antropocentryzmem epoki odrodzenia. Ponadto – jasna i żywa kolorystyka wprowadza niezwykle optymistyczny nastrój. Michał Anioł odzwierciedla za pomocą używanych barw wizję świata harmonijnego i doskonałego, w którym nie pojawiło się jeszcze zło.

Dynamizm widoczny w portretowaniu Boga (ruch, rozwiane włosy i szaty) pełni funkcję metaforyczną: oznacza życie. To Stwórca jest źródłem wszelkiego istnienia i przekazuje ożywcze tchnienie Adamowi. Dodatkowo, powiew wydobywający się z Boskiego obłoku symbolizuje również sferę ducha, która nadaje sens materii i nad nią góruje. Człowiek stanowi u Michała Anioła, podobnie jak w Księdze Rodzaju, wierny obraz Boga. Artysta kładzie jednak szczególny nacisk na bliską relację pomiędzy Stwórcą i stworzeniem. Istotne znaczenie mają tutaj dłonie Adama i Stwórcy, które nieomal się stykają. Mamy tu do czynienia z przedstawieniem kontaktu osobowego. Człowiek jawi się nie jako sługa Boga, ale Jego partner. Co więcej, Adam wydaje się bliższy Bogu niż otaczające Absolut anioły. Widać pomiędzy nimi wyraźne pokrewieństwo.

Michał Anioł przedstawia więc stworzenie człowieka w całej jego chwale i wielkości, dając w ten sposób świadectwo, iż zajmuje on jedyne w swoim rodzaju miejsce we wszechświecie.

Michał Anioł „Stworzenie Adama” (1510)