Życie
Rzeźbiarz, grafik i malarz urodzony w Horb (Niemcy) w 1447 roku. Uznaje się go za przedstawiciela późnego gotyku w sztuce.
Wczesne dzieła Wita Stwosza i jego edukacja nie są powszechnie znane. Prawdopodobnie pozostawał pod silnym wpływem Mikołaja z Lejdy, choć nie był jego uczniem.
Dopiero około 1477 roku pojawia się pierwsza wiarygodna wzmianka o mistrzu. Przybywa on wówczas do Krakowa, by na zamówienie rady miejskiej wykonać nawę główną ołtarza w Kościele Mariackim.
Ze źródeł historycznych wiadomo, że przez długi czas żył i tworzył w Norymberdze.
Gdy Stwosz pojawił się w Małopolsce, zrezygnował z obywatelstwa w Norymbergii gdzie wcześniej mieszkał. Był już wtedy mężem Barbary Hertz, z którą miał syna Andrzeja. W Krakowie urodził się ich drugi syn – Stanisław.
Wit Stwosz zmarł w Norymbergii w 1533 roku.
 |
|
Wit Stwosz - drzeworyt sztorcowy G. Röbera (1860) / wikimedia.org.pl |
Twórczość
Okres krakowski
W Krakowie sztuka rzeźbiarska właściwie nie istniała przez przyjazdem Wita Stwosza. Prace nad Ołtarzem Mariackim ukończył on w 1489 roku. Potem zajmował się głównie zamówieniami na rzeźby w kamieniu (m.in. krucyfiks, nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka, płaskorzeźba Ogrójec, nagrobek arcybiskupa Z. Oleśnickiego). Część z jego prac również znajduje się w Kościele Mariackim. Żył i pracował tam przez niemal 19 lat.
Twórczość Mistrza wywarła ogromny wpływ na sztukę rzeźbiarską małopolski, ale również Śląska i dalej: ówczesnych Czech, Węgier czy Słowacji.
Okres norymberski
W roku 1496 Wit Stwosz wrócił do Norymbergii, jednak ten okres okazał się dla niego nieszczęśliwy – zmarła wówczas jego żona Barbara oraz popadł w konflikt związany z fałszowaniem dokumentów handlowych. Z tego powodu został skazany i napiętnowany. Ułaskawienie zyskał dopiero w 1503 roku z rąk cesarza Maksymiliana. W tym okresie stworzył polichromię i malowidła poliptyku T. Riemenschneidera w Münnerstadt czy kamienne i drewniane figury w kościele św. Sebalda.
Cechy stylu
Dzieła Wita Stwosza są pełne dynamizmu i ekspresji. Bardzo realistycznie przedstawiał elementy anatomii postaci. Jego ekspresja polega również na ukazywaniu gwałtownego ruchu postaci i gestów, wyrazu twarzy, rąk, oczu, jak również na ostro zarysowanych szatach i nakryciach głowy. Te wszystkie cechy są doskonale widoczne w scenach z Ołtarza Mariackiego.
Z biegiem lat styl Stwosza uległ znaczącemu wyciszeniu i uspokojeniu.
Niewątpliwe był artystą stale poszukującym ciekawych rozwiązań – w jego rzeźbach spotkać można nietypowe rozwiązania typologiczne, nawiązujące do różnych stylów i szkół rzeźbiarskich.
Dzieła
Ołtarz Główny w Kościele Mariackim w Krakowie (1477-1489)
Nazywany Ołtarzem Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Przedstawia sceny Zaśnięcia NMP, Zwiastowanie czy Zesłanie Ducha Św. Płaskorzeźby przedstawiają również sceny z życia Marii i Jezusa.
Nagrobki: króla Kazimierza IV Jagiellończyka (1492), prymasa Zbigniewa Oleśnickiego (1495), Piotra z Bnina (1493).
Krucyfiksy: Slackerowski w nawie południowej Kościoła Mariackiego, w Szpitalu św. Ducha w Norymberdze (1510), Krucyfiks Wickla z kościoła NMP w Norymberdze (1520).
Ogrójec (1480/1485)
Płaskorzeźba przedstawiająca Chrystusa w Ogrodzie Oliwnym, pochodząca z dawnego cmentarza przy Kościele NMP, obecnie znajdująca się w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Pozdrowienie Anielskie (1518) w kościele św. Wawrzyńca w Norymberdze
Projekt Ołtarza Bamberskiego (1520)
Tryptyk przeznaczony do karmelickiego Kościoła św. Salwatora w Norymberdze.