W pierwotnym ustroju Sparty wytworzył się system, gdzie władza sprawowana była przez dwóch królów z dwóch odrębnych ludów. Posiadali te same możliwości i uprawnienia w kwestii zarządzania państwem.
Według legendy, prawo Sparty ustanowił bóg Apollo, który po spisaniu praw przekazał je w ręce legendarnego przywódcy i prawodawcy o imieniu Likurg, a on następnie przekazał go obywatelom. Sama postać Likurga jest uznawana jako czysto mityczna, jednak z tego okresu pochodzą początki prawa spartańskiego. Najprawdopodobniej jedna osoba zebrała i złożyła wszystkie zwyczaje panujące na tym terenie w jedną całość.
Między I, a II wojną meseńską (pierwsza połowa VII w. p.n.e.), życie polityczne Sparty zostało unormowane jedną ustawą. Od tej pory najwyższą instytucją polis, stało się zgromadzenie obywateli złożone z tzw. Spartiatów – pełnoprawnych obywateli Sparty. Kolejną wprowadzoną instytucją, była Rada Starszych złożona z króli oraz dwudziestu ośmiu obywateli. Wybierani byli przez zgromadzenie na dożywotni urząd, z czego każdy członek musiał mieć skończone 60 lat. Głównym zadaniem króli zasiadających w radzie było dowodzenie armią.
Początkowo w Sparcie obcokrajowcy byli mile widziani, przyjmowani gościnnie i mogli swobodnie żyć pomiędzy obywatelami polis. Jednak po stłumieniu powstania meseńskiego, polis stało się wszechobejmujące, policyjne i hierarchiczne. Wszyscy obcokrajowcy z zasady byli podejrzewani, a ich życie w społeczeństwie spartańskim było ciągle narażone na niebezpieczeństwa. Z drugiej strony mieszkańcy Sparty porzucili praktycznie przemieszczanie się poza granice własnego miasta. W zasadzie już tylko wyprawy wojenne uzasadniały opuszczenie polis.
Po zwycięstwie Sparty nad Messenią (pod koniec VIII w. p.n.e.) doszło do kolejnej znaczącej reformy, która na długi okres czasu zmieniła Spartę w obóz wojskowy. Wprowadzono agogę oraz tzw. grupy męskie. Dzięki podbojowi Messeni, Spartanie nabyli liczne ziemie w raz z tanią siłą roboczą. Dzięki tym zdobyczom, każdy obywatel mógł wyekwipować się jako hoplita, żaden z nich nie musiał pracować. Wszystkie siły i cały czas mógł od tej pory poświęcić na ćwiczenia wojskowe oraz sprawy państwa.
W takiej sytuacji obywatele Sparty zostali całkowicie podporządkowani państwu. Życie rodzinne zostało zredukowane do minimum. Siedmioletnie dzieci spartańskie (tylko chłopcy) zaczynały agogę, czyli wychowanie przez państwo, polegające na ciągłych ćwiczeniach fizycznych oraz wyrabianiu posłuszeństwa. Wszystko to sprowadzało się do gloryfikowania spartańskiego ustroju oraz przekonanie, że nie ma niczego ważniejszego od służby dla wspólnoty.