Wirusy nie są w stanie samodzielnie przeprowadzać żadnych funkcji metabolicznych. Muszą wiec wniknąć do komórek gospodarza, aby w nich się namnożyć. Po wniknięciu do komórki gospodarza wirus podporządkowuje sobie jego metabolizm sprawiajająć, że zaczyna on produkować nowe wiriony. Prowadzi to do rozpadu – lizy komórki. Ten sposób namnażania się wirusa nazywamy więc cyklem litycznym. Zdarza się, że genom wirusa zostaje wbudowany do DNA gospodarza i wraz z nim jest replikowany. Wówczas wirus na jakiś czas pozostaje w uśpieniu i nie powoduje uszkodzeń zainfekowanej komórki. Ten sposób powielenia się wirusa nazywamy cyklem lizogenicznym.
Cykl lityczny:
• etap adsorpcji – polega na przyczepieniu się wirusa (bakteriofaga T4) do powierzchni bakterii za pomocą włókienek białkowych ogonka;
• etap penetracji – polega na przebiciu ściany i błony komórkowej bakterii przez ogonek wirusa i wstrzyknięciu wirusowego DNA do wnętrza komórki (kapsyd pozostaje na zewnątrz komórki);
• etap replikacji – polega na przejęciu kontroli nad metabolizmem komórki bakterii przez wirusowy DNA, zainfekowana komórka rozpoczyna produkcję elementów składowych nowych wirionów – białkowej otoczki (kapsydu) i materiału genetycznego wirusa;
• etap składania – polega na składaniu nowych kompletnych wirionów – wiernych kopii wirusa atakującego komórkę bakterii;
• etap uwolnienia – polega na uwolnieniu wirionów na skutek rozerwania komórki bakterii (samorzutnie lub pod wpływem enzymów litycznych wirusa) - dochodzi do lizy (śmierci) bakterii a powstałe wiriony mogą atakować następne komórki;
Cykl lizogeniczny:
• po wniknięciu bakteriofaga do komórki bakterii materiał genetyczny wirusa zostaje wbudowany do DNA bakterii (staje się nieczynną formą wirusa – profagiem), a następnie wraz z nim namnożony;
• w czasie podziału komórki bakterii zmieniony DNA zostaje przekazany komórkom potomnym;
• w określonych warunkach (osłabienie gospodarza, wzrost temperatury lub promieniowania) dochodzi do uaktywnienia faga poprzez wycięcie jego DNA z genoforu bakterii;
• bakteriofag wchodzi w cykl lityczny, który kończy się śmiercią komórki bakterii;
 |
| Schemat porównujący cykl lityczny (A) z cyklem lizogenicznym (B) |