Wirus polio jest zaliczany do wirusów zwierzęcych. Jest niebezpieczny dla człowieka, w wyniku zakażenia tym patogenem może dość do rozwoju choroby Heinego-Medina (ostrego nagminnego porażenia dziecięcego). Po raz pierwszy został wyizolowany w 1909 roku przez dwóch naukowców — Karla Landsteinera i Erwina Poppera. Budowa wirusa została poznana i opisana w 1958 r. przez zespół prowadzony przez Rosalindę Franklin, z kolei genom wirusa polio opublikowano w 1981 r.
Budowa
Mikrogram TEM wirusów polio
Wirus polio jest RNA wirusem o charakterystycznej dwudziestościennej budowie kapsydu. Wyróżnia się trzy serotypy wirusa polio – typ I (PV1), typ II (PV2) i typ III (PV3), przy czym serotym I jest tym najczęściej występującym. Różnią się między sobą strukturą białka kapsydu.
Objawy zakażenia
Zarażenie wirusem polio może przebiegać bezobjawowo, jak i powodować daleko idące powikłania na tle neurodegeneracyjnym. Wirus po zarażeniu organizmu wnika do komórek nabłonka jelit gdzie, przejmując kontrolę nad metabolizmem komórki, replikuje się. Inkubacja trwa od 9 do 12 dni. Po tym czasie cząsteczki wirusów atakują układ krwionośny i pobliskie węzły chłonne. W tym momencie może dojść do uaktywnienia układu immunologicznego i wytworzenia przeciwciał, które zapobiegną dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. W przypadku braku obrony ze strony organizmu następuje nasilona tzw. wiremia wtórna, w której cząsteczki wirusów rozprzestrzeniają się po całym organizmie, w tym w komórkach ośrodkowego układu nerwowego. Porażenie nerwowe rozwija się u ok. 0,1% zakażonych i ma kilka postaci:
- postać rdzeniowa, która charakteryzuje się porażeniem neuronów grup mięśni kończyn dolnych (czasem górnych), w wyniku którego dochodzi do atrofii mięśniowej,
- postać opuszkowa, w której wirus atakuje m.in. jądra nerwów czaszkowych, ośrodek krążenia i oddychania, przez co jest niezwykle niebezpieczne, występuje częściej u dorosłych,
- postać opuszkowo-rdzeniowa, występująca rzadko, śmiertelna.
Rzadko spotykanym skutkiem zakażenia polio jest zapalenie mózgu.
Drogi przenoszenia
Wirus polio przenoszony jest drogą oralno-fekalną z człowieka na człowieka. Ludzie są jedynymi znanymi naturalnymi nosicielami wirusa polio, chociaż w ramach badań na tym patogenem zarażano nim małpy oraz transgeniczne myszy.
Leczenie i profilaktyka
W infekcjach polio stosuje się leczenie objawowe, które ma na celu złagodzenie przebiegu oraz zminimalizowaniu szans na powikłania. Wspomagająco stosowane są antybiotyki, leki przeciwbólowe, pożywna dieta oraz odpowiednio dobrane ćwiczenia. Leczenie polio często wiąże się z długotrwałą rehabilitacją czy stosowaniem aparatów ortopedycznych.
Najlepszą ochroną przeciwko zakażeniom wirusem polio jest przyjęcie szczepienia. Na rynku dostępne są dwie szczepionki — szczepionka Salka (podawana pozajelitowo, zawiera unieczynnione cząsteczki wirusów) oraz szczepionka Sabina (podawana doustnie, zawiera atenuowane, żywe wirusy).