Utwór Franciszka Karpińskiego pochodzi z 1792 roku (zbiór „Pieśni nabożne”) i do dziś pozostaje popularną i chętnie śpiewaną kolędą, znaną jednak częściej pod nazwą „Bóg się rodzi”.
Oryginalny tytuł utworu określa gatunek i tematykę wiersza. Wskazuje na jego związek ze Świętem Bożego Narodzenia w tradycji chrześcijańskiej. O wartości utworu stanowi jego prostota. Poeta posługuje się niewyszukanym językiem, by przedstawić wielką tajemnicę, nadzwyczajny cud.
Dominującymi środkami stylistycznymi są tu antytezy oraz oksymorony:
(…) Ogień krzepnie, blask ciemnieje,/ Ma granice Nieskończony./ Wzgardzony - okryty chwałą,/ Śmiertelny - Król nad wiekami!... (...) –
odwieczny porządek rzeczy zostaje odwrócony. Ludzie są świadkami wielkiego cudu: Bóg zstępuje na ziemię pod postacią człowieka. Tę prawdę, będącą zagadką nawet dla teologów, poeta pragnie przybliżyć prostemu człowiekowi. Za pomocą tych oksymoronicznych zestawień stara się oddać tajemnicę narodzenia Pańskiego.
„Pieśń o narodzeniu Pańskim” jest rodzajem modlitwy o charakterze pochwalnym i błagalnym. Zbiorowy podmiot liryczny w ostatniej strofie wyraża też prośbę:
(…) Podnieś rękę, Boże Dziecię,/ Błogosław ojczyznę miłą,/ W dobrych radach, w dobrym bycie/ Wspieraj jej siłę swą siłą (...).
W ten sposób poeta wprowadził do utworu także tematykę narodową.
Utwór składa się z pięciu ośmiowersowych strof. Jego budowa jest regularna, każdy wers ma osiem sylab, rymy są dokładne, żeńskie, krzyżowe. Duża regularność układu akcentów nadaje tekstowi melodyjny charakter. Śpiewność podkreśla też powtarzający się na końcu każdej zwrotki refren: „A Słowo Ciałem się stało/ i mieszkało między nami”.
Słowa te, będące parafrazą fragmentu Ewangelii św. Jana, stanowią myśl przewodnią utworu.
Karpiński posłużył się estetyką barokową – liczne sprzeczności powodują zaskoczenie odbiorcy. Nadnaturalne zjawiska przeczą racjonalnej wizji świata.
Ważnym zabiegiem artystycznym jest też ukazanie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Pierwsza zwrotka opowiada o boskich narodzinach, które miały miejsce przed wiekami, a jednak artysta posłużył się w niej czasem teraźniejszym, by podkreślić, że ów cud powtarza się każdego roku. W dalszej części utworu poeta wprowadza czas przeszły, opowiadając historię przyjścia Jezusa na świat, by w ostatniej strofie zwrócić się w stronę przyszłości i prosić o błogosławieństwo dla kraju.