Mit o Narcyzie - opracowanie (interpretacja, motywy)

Mit o Narcyzie można interpretować na wielu różnych poziomach. W najprostszym sensie stanowi on wyjaśnienie nazwy kwiatu. Bardziej interesujące są jednak głębsze warstwy historii. Po pierwsze jest to opowieść o ludzkim egoizmie i samouwielbieniu, które doprowadza człowieka do zguby. Narcyzm jest nazwą zaburzenia psychicznego, polegającego na nadmiernym skupieniu na własnej osobie. Po drugie opowieść o Narcyzie to mit o kontemplacji, czyli zgłębianiu własnej nieświadomości. Wymownym symbolem podświadomości jest tutaj woda. Mamy więc do czynienia z opowieścią epistemologiczną – o człowieku, który poznaje siebie i swoje miejsce w świecie. Okazuje się, że samopoznanie może być jednak dla człowieka zgubne.

Następnie mit ten mówi o istnieniu dwóch rzeczywistości: prawdziwej i złudnej. Rzeczywistość wirtualną symbolizuje odbicie w wodzie, którego realizacjami mogą być: lustro, fotografia, sen, cień, echo lub sobowtór. Byty te mają charakter sztuczny, a ponadto mogą przynależeć do sfery śmierci. Motyw kwiatu, który pojawia się na grobie Narcyza można z kolei interpretować jako zniesienie granicy pomiędzy człowiekiem i naturą i ich wzajemnym przenikaniu, co wyeksponował w swojej wersji mitu o Narcyzie Owidiusz („Metamorfozy”).

Motyw ten w modernizmie obrazował hasło „sztuka dla sztuki”, ponieważ Narcyz kocha tylko i wyłącznie samego siebie. Szczególną realizację owego motywu stanowi „Portret Doriana Graya” Oskara Wilde’a. Inne literackie nawiązania do mitu o Narcyzie, gdzie pojawia się rekwizyt lustra to np. „Dziady” cz. II, gdzie pojawia się motyw zaklętego młodzieńca czy „Głuchoniema” Leśmiana. Motyw sobowtóra wykorzystuje zaś np. „Sherlock Holmes” Doyle’a czy „Książę i żebrak” Marka Twaina.