Geneza
Portret Doriana Graya był piątą z kolei powieścią Wilde’a, wydaną w 1890 roku. Co ciekawe jest do jedyna opublikowana powieść jego autorstwa. Pierwsza wersja była publikowana na łamach czasopisma „Lippincott’s Monthly Magazine”. Spotkała się wówczas z krytyką i oburzeniem opinii publicznej. Kilka lat później autor przerobił część powieści i zamierzał wydać ją jako książkę. Złagodził wymowę i wybrane wątki. Z tekst zniknęły także liczna nawiązania do relacji homoseksualnych. W zamian za to pogłębił psychologiczne rysy głównego bohatera.
Czas i miejsce akcji
Wydarzenia w powieści Wilde’a rozgrywają się w Anglii, a konkretnie w Londynie i małej miejscowości Selby Royal. Rzecz dzieje się pod koniec XIX wieku. Fabułą dotyczy środowiska wyższych sfer, w którym w pewnym momencie zaczyna obracać się główny bohater.
Problematyka
Najważniejszą kwestią podjętą w fabule powieści jest związek między prawdziwym życiem a sztuką i pytanie o to, gdzie przebiega między nimi granica.
Uważa się, że książka Wilde’a stanowi również swoisty hołd autora oddany zasadom estetyzmu (kierunku w sztuce, którego czuł się reprezentantem) i słynnej koncepcji tworzenia „sztuki dla sztuki”. Można uznać, że Dorian Gray zawarł rodzaj paktu, przysięgi z tym nurtem i filozofią – jego skutki okazują się jednak zgubne dla mężczyzny. Sztuka zaczyna bowiem obnażać złe pobudki tkwiące w jego charakterze. Płynącym z tej sytuacji przesłaniem jest przekonanie, że realizacja założeń „sztuki dla sztuki” jest niewykonalna w realnym życiu. Jest ono na tyle „brzydkie”, brutalne i nieprzewidywalne, że nie jest w stanie udźwignąć ideału piękna propagowanego poprzez sztukę, która skupia się przede wszystkim na sobie samej.
Oscar Wilde zawarł w powieści również przestrogę przed zbyt narcystycznym i egoistycznym trybem życia.