Naturalizm w Ludziach bezdomnych

Naturalizm w swoich założeniach sprowadzał się ukazywania determinizmu biologicznego. W praktyce literackiej często oznaczał eksponowanie brzydoty, okrucieństwa, cierpienia. Służył wywołaniu silnego wrażenia, poruszeniu odbiorcy.

W „Ludziach bezdomnych” naturalistyczne są fragmenty dotyczące realiów życia warstw najbiedniejszych, szczególnie warszawskich robotników i sosnowieckich hutników. Okazją do ukazania ciężkich warunków pracy jest spotkanie Judyma z rodziną. Już spacer wzdłuż ulicy Krochmalnej to dla niego bolesne doświadczenie – po miesiącach spędzonych w Paryżu nie może się oswoić z widokiem biednych dzielnic Warszawy. Przechodząc obok sklepów, które pamiętał z lat dziecinnych, zauważa z odrazą, że:

(…) W każdym z takich sklepów czerniała na podłodze kupa błota, która nawet w upale zachowuje właściwą jej przyjemną wilgotność Po tym gnoju pełzały dzieci okryte brudnymi łachmany i same brudne nad wyraz. Każda taka jama była siedliskiem kilku osób, które pędziły tam żywot na szwargotaniu i próżniactwie (…).

Zaglądając do jednego z domów, z przerażeniem dostrzega:

(…) W kącie, pod piecem, siedziało widmo człowiecze, za ręce i nogi przywiązane do haka wystającego z ziemi. Siwe kudły nakrywały głowę i ramiona tej istoty, a jakieś stargane łachmany resztę ciała. Czasem spod włosów ukazywały się straszliwe oczy jak dwa błyskające płomienne miecze, kiedy niekiedy usta ciskały ładunek okropnych wyrazów (…).

W ten sposób rodzina radziła sobie z umysłowo chorą kobietą, w szpitalu nie było dla niej miejsca, zresztą i tak nie byłoby ich stać, aby ją tam umieścić.

W podobny sposób zostały przedstawione warunki pracy w fabrykach. Odwiedzając bratową, doktor trafia do fabryki cygar, a później do zakładu, gdzie pracuje Wiktor. W obu przypadkach ludzie pracują w strasznych warunkach, nikt nie dba o ich bezpieczeństwo ani higienę. Liczy się tylko zysk kapitalisty.

Wstrząsający jest widok dzieci bawiących się na ulicy:

(…) W sąsiedztwie pniaka leżała krata ścieku podtrzymująca przeróżne odpadki. Słońce dogrzewało. W cieniu wysokiego muru fabryki bawiło się stado dzieci. Jedne z nich były mizerne tak bardzo, że dawała się widzieć w tych przeźroczystych twarzach sieć żył błękitnych; inne opaliły na słońcu nie tylko swe buziaki, ręce i szyje, ale także skórę kolan wyłażących obszernymi dziurami. Pośród wierzgającej gromady pełzało jakieś małe, rachityczne, ze sromotnie krzywymi nogami i ze śladami ospy na gołych, mizernych gnatach (…).

W naturalistyczny sposób opisał Żeromski także śmierć Korzeckiego. Jego rozbita głowa zostaje poddana niemal lekarskim oględzinom:

(…) Korzecki w ubraniu, okropną masą krwi do szczętu zwalanym. Głowa jego była roztrzaskana. Na miejscu lewej części czoła i na całym lewym policzku stała kupa krwi stygnącej (...) Serce nie biło. Rozstawione palce jednej ręki były twarde i czarne jakby z żelaza (…).

Narracja „Ludzi bezdomnych” jest w większej części realistyczna, obiektywny narrator przedstawia zdarzenia z pewnego dystansu. Tylko w niektórych fragmentach autor stara się wstrząsnąć czytelnikiem, wówczas posługuje się bardziej dosadnym sposobem obrazowania.

Naturalizm w powieści służy podkreśleniu wagi problemu warunków życia biedoty, a także osobistej tragedii człowieka nie mogącego się odnaleźć w rzeczywistości, niepasującego do świata.

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 5 =
Ostatnio komentowane
ess
• 2024-12-04 18:43:47
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07