Działania wojenne w Europie w latach 1939-1941

II wojna światowa rozpoczęła się atakiem wojsk niemieckich na terytorium II Rzeczpospolitej 1 września 1939 roku. Konflikt ten miał być w zamierzeniu niemieckich polityków jedynie lokalnym starciem, będącym wstępem do większej wojny ze Związkiem Radzieckim. Stało się jednak inaczej,  a przyłączenie się 3 września do wojny Anglii i Francji po stronie Polski doprowadziło do przekształcenia starcia w konflikt światowy, w który zaangażowane zostały największe potęgi. Mimo formalnego wypowiedzenia wojny Alianci zachodni nie byli w stanie jednak pomóc Polsce w czasie ataku niemieckiego. Opór polski został stłumiony do 6 października 1939 roku. Kilkanaście dni wcześniej, 17 września, do wojny przyłączył się ZSRR, stając niejako po stronie III Rzeszy.

Wojna na froncie zachodnim pomiędzy jesienią 1939 a wiosną 1940 roku nazywana jest „dziwną wojną”, bowiem obie strony konfliktu ograniczały się jedynie do działań pozycyjnych i propagandowych. Znacznie więcej działo się jednak w Europie Wschodniej, gdzie ZSRR zaczął realizować cele postawione sobie w pakcie Ribbentrop – Mołotow. Pierwszym etapem była tzw. wojna zimowa, prowadzona z Finlandią, pomiędzy 30.11.1939 – 13.03.1940. Kampania okazała się jednak wielkim zaskoczeniem dla Armii Czerwonej. Fiński opór okazał się być niezwykle twardy, a armia radziecka poniosła wiele bolesnych porażek. Ostatecznie Finlandia została zmuszona do zawarcia pokoju wiosną roku 1940, jednakże udało jej się uratować niepodległość. Znacznie lepiej Sowietom poszło w kwestii republik nadbałtyckich - Litwy, Łotwy i Estonii, które zostały wchłonięte „z własnej woli” wiosną 1940 roku.

Tymczasem na froncie zachodnim Niemcy rozpoczęli serię podbojów, począwszy od Norwegii, będącej ważnym punktem strategicznym dla dalszej kampanii wojennej. Mimo wsparcia udzielonego przez Anglików Norwegia została zajęta pomiędzy 9.04 a 10.06.1940.

Zachęceni sukcesem w Norwegii Niemcy zwrócili się przeciwko państwom na zachodzie Europy, podbijając kolejno Danię, Holandię, Belgię, potem zaś atakując Francję (tzw. Fall Gelb, 10.05 – 26.06.1940). Niespodziewanie dla wszystkich, Francja załamała się po bardzo krótkiej, zaledwie trzydziestodniowej kampanii. Upadek Francji był szokiem dla jej sojusznikiem i wielkim sukcesem III Rzeszy. Część Francji została pod okupacją niemiecką, reszta stała się marionetkowym państwem Vichy.

Niemcy próbowali również podjąć przygotowania do inwazji na Wielką Brytanię, tzw. operację Lew Morski. Aby jednak mieć na to szansę musieliby jednak zyskać całkowite panowanie w powietrzu. Tzw. „bitwa o Brytanię” toczyła się między czerwcem a październikiem 1940, Niemcom nie udało się jednak zniszczyć brytyjskiego lotnictwa. Sprawa inwazji na Wyspy Brytyjskie odeszła w zapomnienie.

Tymczasem Niemcy musieli wesprzeć w walce swoich włoskich sojuszników, którzy rozpoczęli własną kampanię podbojów. Okazało się jednak, że armia włoska miała ogromne kłopoty z pokonaniem Grecji, pierwszego celu podbojów. Trwające od 1940 roku walki były kompromitacją wojsk włoskich. Dopiero pomoc Niemiec pozwoliła na zdobycie tego kraju 23.05.1941 roku. W  1941 roku podobny los spotkał również Jugosławię, wcześniej sojusznika Osi, w której jednak doszło do przewrotu i zmiany rządu. Po krótkiej kampanii Jugosławia kapitulowała 17.04.1941 roku. Jednakże jugosłowiańska partyzantka, uważana za jedną z najsilniejszych w Europie, walczyła z okupantem aż do 1945 roku, opierając się na swoich bazach w górach.

Punktem zwrotnym II wojny światowej był atak III Rzeszy na Związek Radziecki 21.06.1941 roku. Wydaje się, że Józef Stalin również planował uderzenie na Niemcy, jednakże dopiero na rok 1942 lub później, stąd też szybki atak niemiecki całkowicie zaskoczył go. Kampania „Barbarossa”, jak Niemcy nazwali całą operację, rozpoczęła się pasmem niemieckich sukcesów. Jednakże atak na Związek Radziecki doprowadził także do tego, że Alianci zyskali nową nadzieję, jaką był nowy i zdesperowany sojusznik...