Kampania bałkańska (1941)

W czasie gdy Adolf Hitler budował swoje imperium na Zachodzie, włoski dyktator Benito Mussolini marzył o realizacji własnych planów odtworzenia Imperium Rzymskiego. Nie oglądając się na potrzeby i cele sojusznika armia włoska dostała 28 października 1940 roku rozkaz ataku na Grecję, rzekomo wspierającą  Aliantów.  Już wkrótce jednak okazało się, że armia włoska nie jest zupełnie przygotowana do wojny. Nawet słaba i marnie uzbrojona armia grecka była w stanie związać siły włoskie i z powodzeniem odpierać kolejne ataki, a nawet zająć podległom Włochom Albanię. Upokorzony, Mussolini musiał zwrócić się z prośbą o pomoc do sojusznika niemieckiego.

Jugosławia była jednym z młodszych państw Europy, powstałym z dawnego królestwa SHS. Ta rządzona przez króla monarchia była nastawiona prozachodnio i proaliancko, znajdowała się jednak w trudnym położeniu geograficznym, narażona na atak Włoch i innych sojuszników w regionie. Z tego też powodu w roku 1940 władze jugosłowiańskie podpisały aneks do Osi.

Sytuacja zmieniła się jednak w roku 1941. W Jugosławii, dotąd sympatyzującej z Niemcami, doszło do zamachu stanu, utworzył się też nowy rząd, nie chcący walczyć po stronie niemieckiej w ewentualnej wojnie z ZSRR. Adolf Hitler potraktował to wydarzenie jako zdradę państw Osi, stąd też  6 kwietnia 1941  roku wojska niemieckie wkroczyły do Jugosławii i Grecji. Rozpaczliwa obrona obu państw, tym razem atakowanych jednocześnie przez dwie potęgi, nie mogła zmienić wyniku walk. Niemcy dokonali też niejako z "rozpędu" krwawej, ale udanej inwazji na Kretę, zajmując znajdujące się tam brytyjskie bazy zaopatrzeniowe. Do 30 kwietnia terytoria obu krajów bałkańskich znalazły się pod okupacją niemiecką. III Rzesza utworzyła z terytorium Chorwacji państwo marionetkowe, w celu kontrolowania i zaogniania sytuacji na Bałkanach.

Nie było to jednak zakończenie walk na tych terenach. Głęboko w górskich bazach zaczęła operować jugosłowiańska partyzantka, prawdopodobnie najsilniejsza w Europie. Partyzanci posiadali nie tylko ciężki sprzęt i artylerię, ale również czołgi, samoloty, a nawet niewielką flotę. Nie można się więc dziwić, że Niemcy nigdy nie opanowali do końca tego kraju. W roku 1944 udział Sowietów w wyzwalaniu Jugosławii był właściwie symboliczny, jako że większość kraju została opanowana przez partyzantkę.

Podobnie jak w innych krajach jednak, partyzantka antyniemiecka nie była jednolita. Istniały dwa silne, zwalczające się bloki – promonarchistyczny, pod dowództwem Dragoljuba Mihailovica i komunistyczny, dowodzony przez Josipa Broz Tito. Często obie frakcje walczyły ze sobą częściej niż z wrogiem, co w połączeniu z kolaborującymi z Niemcami Chorwatami doprowadzało do wojny domowej. Ostatecznie po roku 1945 walkę o władzę zwyciężyli komuniści, a  przywódcy republikańscy zginęli lub zostali skazani na śmierć. Władzę w państwie przejął Tito, zyskując sławę wyzwoliciela i obrońcy kraju, jak również stając się symbolem jedności kraju. Rozpoczęły się rządy komunistyczne w Jugosławii.