Traktat nicejski został podpisany w dniu 26 lutego 2001 r. w Nicei. Wszedł on w życie z początkiem 2003 r.
Traktat nicejski - treść (postanowienia)
Celem podpisania traktatu nicejskiego było w dużej mierze dokończenie kwestii rozpoczętych traktatem amsterdamskim – czyli nadal spraw związanych z ewentualnym rozszerzeniem Unii Europejskiej o kraje postkomunistyczne. Głównie chodziło tutaj o system ważenia głosów w Radzie (ustalono wówczas wstępne ilości głosów dla poszczególnych krajów – Polska uzyskała wówczas 27 głosów, czyli tyle samo ile Hiszpania), a także o skład Komisji oraz zwiększenie liczby przypadków, w których decyzje muszą zapadać kwalifikowaną większością głosów (część z nich była dotychczas podejmowana w sposób jednomyślny). W traktacie tym nadal usprawniano działalność wspólnego systemu sądowego oraz wzmocniono możliwości współpracy.
Traktat z Nicei zmienił również liczbę deputowanych w Parlamencie Europejskim z 700 zwiększając ją do 732.
Znaczenie traktatu polega przede wszystkim na tym, że stał się on istotnym krokiem w kierunku dostosowania funkcjonowania UE do potrzeb nowych, potencjalnych państw członkowskich, co wymagało wielu zmian instytucjonalnych, ale także mentalnościowych – dopuszczenia do Unii krajów o historii postkomunistycznej.
Ciekawe jest, iż wejście w życie traktatu nicejskiego zostało opóźnione z związku z przeprowadzonym w Irlandii referendum, podczas którego większość głosujących opowiedziała się przeciwko traktatowi. Referendum przeprowadzono jednak powtórnie w kolejnym roku (2002 r.) i wówczas Irlandczycy zdecydowali się na jego ratyfikację.