Pelagianizm to chrześcijańska doktryna teologiczna, głosząca, że łaska Boża nie jest konieczna do zbawienia. Została zainicjowana w V w. przez mnicha z Brytanii, Pelagiusza (354-420). Kościół uznał ją za herezję i oficjalnie potępił najpierw na Synodzie w Kartaginie w 418 r., a potem na Soborze Efeskim w 431 r. Przeciwnikiem pelagianizmu był m.in. św. Augustyn z Hippony (czemu dał wyraz m.in. w traktacie O zasłużonych przez grzechy /karach/ i odpuszczeniu oraz o chrzcie niemowląt).
Zwolennicy pelagianizmu głosili przede wszystkim, że:
1) łaska Boża nie jest konieczna do zbawienia, tzn. człowiek może osiągnąć zbawienie tylko dzięki swoim wytrwałym wysiłkom; działanie łaski ma jedynie charakter wspomagający to, na co wierny sam sobie zapracował;
2) grzech pierworodny nie ciąży na ludzkości – wykroczenie Adama było tylko złym przykładem, który nie niósł za sobą żadnej wewnętrznej szkody dla przyszłych pokoleń; zatem nie ma czegoś takiego jak dziedziczny grzech;
3) nie istnieje predestynacja (teoria, wg której pośmiertne losy człowieka, zbawienie lub potępienie, są z góry określone przez Boga) i każdy człowiek może być zbawiony;
4) skłonność do grzechu nie jest przypisana naturze ludzkiej, ale wynika z naśladowania grzechu Adama;
5) pelagianizm podkreślał, że ten człowiek, który naśladuje Chrystusa, może się sam wyzwolić z grzechu.
Pelagiusz zachęcał również do ascezy. Za dalszy rozwój pelagianizmu jako systemu odpowiedzialni byli jego uczniowie – Celestiusz i Julian z Eclanum.