Czasy teraźniejsze w języku angielskim
Do najczęściej stosowanych czasów teraźniejszych w języku angielskim należą present simple i present continuous. Present simple to jeden z najprostszych i najpopularniejszych czasów. Stosowany jest w odniesieniu do czynności powtarzających się regularnie (dotyczy to planów, grafików i rozkładów), a także do tego co nie wydarza się prawie wcale lub nigdy. Służy także opisywaniu faktów, które są prawdziwe bez względu na okoliczności.
Present simple używany jest zwykle z przysłówkami częstotliwości (adverbs of frequency). Są to takie słowa, jak: always – zawsze, usually – zwykle, often – często, sometimes – czasami, from time to time – od czasu do czasu, rarely/seldom – rzadko, never – nigdy. Budowa czasu present simple nie jest skomplikowana. Zdania twierdzące budujemy za pomocą podmiotu i formy podstawowej czasownika (przy czym należy pamiętać, że w 3 os. lp. dochodzi do czasownika końcówka '-s'). Przykład: I wake up at 7 o'clock. Przeczenia tworzymy za pomocą don't i doesn't (3 os. lp.), np. I don't wake up at 7 o'clock / She doesn't wake up at 7 o'clock. Pytania konstruuje się poprzez użycie operatora do/does i zmianę szyku (Do you wake up at 7 o'clock? Does she wake up at 7 o'clock?). A oto przykłady zdań w czasie present simple:
The train leaves at 5 o'clock. - Pociąg odjeżdża o 5.
We usually start school very at 8. - Zwykle zaczynamy szkołę o 8.
Does he love her? - Czy on ją kocha?
She never drinks coffee. - Ona nigdy nie pije kawy.
I come from Poland. - Pochodzę z Polski.
The year has 365 days. - Rok ma 365 dni.
Do you like chocolate? - Czy lubisz czekoladę?
Present continuous, w odróżnieniu od present simple, zwykle odnosi się do chwili obecnej ('tu i teraz'). Czasem jednak może wskazywać na wydarzenia, które dopiero się wydarzą, czyli na przykład plany na przyszłość. Szczególnym przypadkiem jest natomiast użycie present continuous w celu wyrażenia irytacji. Konstrukcja czasu present continuous wygląda następująco: podmiot + odmieniony czasownik 'to be' + czasownik z końcówką '-ing' (She is sleeping now). Przeczenia tworzymy poprzez dodanie 'not' (She isn't sleeping now), a pytania na zasadzie inwersji (Is she sleeping now?). Oto przykłady zdań z użyciem tego czasu:
I'm sitting and writing now. - Siedzę i piszę.
You are always complaining! - Ty ciągle narzekasz.
What time is she meeting her boss? - O której ona spotyka się ze swoim szefem?
Oprócz wyżej przedstawionych czasów teraźniejszych mamy w języku angielskim do czynienia z czasami present perfect i present perfect continuous. Nie znajdziemy jednak ich odpowiedników w języku polskim. Z tego powodu mogą być niezrozumiałe dla osób, które po raz pierwszy się z nimi stykają. Czasy present perfect i present perfect contiuous niejako łączą ze sobą przeszłość i przyszłość.
Czas present perfect używany jest do opisywania doświadczeń, czynności z przeszłości, których skutek odczuwalny jest do dziś, a także w przypadku aktywności, które dopiero co się skończyły. W przypadku czasu present perfect typowe słowa to: already, ever, just, never, not yet, so far, till now, up to now. Konstrukcja czasu present perfect wygląda następująco: podmiot + odmieniony czasownik 'have' (not) + III forma czasownika (past participle). Przykład: She has completed the task. Przeczenia tworzymy poprzez dodanie 'not' (She hasn't completed the task), a pytania poprzez inwersję (Has she completed the task?). Spójrzmy na inne przykłady:
We have just finished work. - Właśnie skończyliśmy pracę.
Have you ever been to Greece? - Czy byłeś kiedykolwiek w Grecji?
She has never tried Thai cuisine. - Ona nigdy nie próbowała tajskiej kuchni.
Present perfect continuous stosowany jest do mówienia o rzeczach które zaczęły się w przeszłości i trwają do chwili obecnej lub dopiero co się skończyły. Służy podkreśleniu czasu trwania czynności lub jej skutku, przy czym czynność ta nie musi trwać nieprzerwanie. Charakterystyczne dla present perfect continuous jest występowanie takich wyrazów jak np.: all day – cały dzień, the whole week – cały tydzień, for/since – od. Konstrukcja czasu present perfect continuous wygląda następująco: podmiot + has/have been + czasownik z końcówką '-ing' (I have been learning for 3 hours). Przeczenia tworzymy poprzez dodanie 'not' (I have not been learning for 3 hours), a pytania poprzez inwersję (Have I been learning for 3 hours?). Spójrzmy na poniższe przykłady:
How long have you been working? - Jak długo już pracujesz?
She has been waiting there for an hour. - Ona czeka tu już od godziny.
I have been learning English since I was 7. - Uczę się angielskiego od 7 roku życia
Czasy przeszłe w języku angielskim
Past simple stosowany jest w odniesieniu do wydarzeń zakończonych. Nacisk kładziony jest tu na samą czynność. Słowa klucze dla czasu past simple to słowa odwołujące się bezpośrednio do konkretnej przeszłości (np. yesteday, last week/month/year, two days ago, this morning, in 2000).
Konstrukcja czasu past simple w zdaniach twierdzących zależy od czasownika. Jeśli jest on regularny, to zasada jest dość prosta i zwykle polega na dodaniu do podstawowej formy czasownika końcówki '-e' lub '-ed'. (clean – cleaned, study – studied, play – played). Nie ma natomiast jednej reguły tworzenia form czasu przeszłego czasowników nieregularnych. W przypadku niektórych czasowników zmienia się prawie cały wyraz, w innych tylko końcówka (do – did, make – made, feel – felt, be – was/were). Może się jednak zdarzyć, że forma czasu przeszłego jest taka sama jak bezokolicznik (put – put, set – set). Tabela z czasownikami nieregularnymi zawarta została w sekcji czasowniki nieregularne. Przeczenia (zarówno czasowników regularnych jak i nieregularnych) tworzone są poprzez dodanie przed czasownikiem w formie podstawowej 'didn't' (I didn't go to shool yesterday), a pytania zaczynamy od 'did' (Did you go to school yesterday?). Spójrzmy na poniższe przykłady zdań w czasie past simple:
We cleaned the house in the morning. - Rano posprzątaliśmy dom.
He didn't call me yesterday. - On nie zadzwonił do mnie wczoraj.
I lost the car keys in the supermarket. - Zgubiłem w supermarkecie kluczyki od auta.
Did you buy milk? - Czy kupiłeś mleko?
The didn't enjoy the meal. - Nie smakował im posiłek.
Past continuous wyraża trwanie jakiejś czynności w określonym czasie w przeszłości (nie jest to czynność dokonana). Dotyczy też wydarzenia z przeszłości, które zostało zakłócone/przerwane innym zdarzeniem. Czas ten tworzymy poprzez formę czasu przeszłego czasownika 'to be' i czasownik z końcówką '-ing'. Przy czym czasownik 'to be' pełni funkcję czasownika posiłkowego i nie tłumaczymy go na język polski. Przeczymy poprzez dodanie 'not', a pytania tworzymy przez inwersję. Przykłady zdań:
Yesterday at this time I was sitting in the library. - Wczoraj o tej porze siedziałam w bibliotece.
What were you doing when the telephone rang? - Co robiłeś kiedy zadzwonił telefon?
We were not singing and dancing the whole night. - Nie śpiewaliśmy i nie tańczyliśmy całą noc.
Czasu past perfect używamy w odniesieniu do zdarzeń z przeszłości, które wydarzyły się przed czymś innym w przeszłości (i chcemy to podkreślić). W przypadkach, kiedy sekwencja czasów jest oczywista i nie ma potrzeby podkreślania, że coś zdarzyło się wcześniej, czas past perfect stosowany jest zamiennie z czasem past simple. Past perfect tworzony jest według schematu: podmiot + had + III forma czasownika (past participle). Przeczenia tworzymy poprzez dodanie słowa 'not', a pytania poprzez inwersję. Oto przykłady:
When I came to te meeting they had already started. - Kiedy przyszedłem na spotkanie, oni już zaczęli.
We hadn't been there before. - Nie byliśmy tam wcześniej.
He switched on TV after he did his homwork. - Włączył telewizor po tym, jak zrobił zadanie domowe.
Where had you lived before you moved here? - Gdzie mieszkałeś, zanim przeprowadziłeś się tutaj?
Past perfect continuous używamy przy opisie wydarzeń z przeszłości, które wydarzyły się w okresie poprzedzającym inne zdarzenie z przeszłości. Nacisk kładzie się tu przede wszystkim na ciągłość (czas trwania) czynności. Past perfect continuous ma następującą konstrukcję: podmiot + had been + czasownikw formie podstawowej z końcówką '-ing'. Przeczenia tworzone są poprzez dodanie słowa 'not', a pytania przez inwersję. Spójrzmy na poniższe zdania:
She had been learning the whole weekend before the test. - Ona uczyła się cały weekend przed testem.
I hadn't been working for a long time before I was promoted. - Nie pracowałem zbyt długo, zanim dostałem awans.
How long had you been waiting before he finally came? - Jak długo czekałeś, zanim on w końcu przyszedł?
Czasy przyszłe w języku angielskim
Czasy przyszłe to trochę skomplikowany temat dla osób uczących się języka angielskiego, ponieważ język ten nie ma jednego czasu przyszłego. Mówiąc o przyszłości możemy użyć czasów future simple i future continuous, future perfect i future perfect continuous, struktury 'going to', a nawet czasu present continuous.
Czas future simple jest jednym z najprostszych i najczęściej stosowanych czasów przyszłych w języku angielskim. Używa się go w przypadku ofert, propozycji, obiecanek, spontanicznych decyzji, przewidywania przyszłości, uprzejmych próśb i poleceń oraz w pierwszym trybie warunkowym. Zdania twierdzące w czasie future simple mają następującą konstrukcję: podmiot + will ('ll) + podstawowa forma czasownika (infinitive). Przykład: I will come to your party. - Przyjdę na twoją imprezę.
Przeczenia tworzymy przy pomocy słówka 'not' (I won't come to your party. - Nie przyjdę na twoją imprezę), a pytania przez inwersję (Will you come to my party? - Czy przyjdziesz na moją imprezę?). Inne przykłady zdań w czasie future simple znajdują się poniżej:
They won't help us. - Oni nam nie pomogą.
Will she visit us next week? - Czy ona nas odwiedzi w przyszłym tygodniu?
I will take up dancing classes soon. - Wkrótce zacznę uczęszczać na lekcje tańca.
Czas future continuous stosowany jest w odniesieniu do zaplanowanych wydarzeń, które będą odbywać się w określonym czasie w przyszłości. Używamy go również, gdy chcemy podkreślić ciągłość danej czynności w przyszłości oraz w pytaniach dotyczących określonego czasu lub/i konkretnej czynności w przyszłości. Zdania twierdzące w czasie future continuous mają następującą budowę: podmiot + will ('ll) + be + czasownik z końcówką '-ing' (They will be playing football tomorrow). Przeczenia tworzymy przy pomocy słówka 'not' (They will not be playing football tomorrow), a pytania przez inwersję (Will they be playing football tomorrow?). A oto inne przykłady zdań w czasie future continuous:
Will she be working tomorrow? - Czy ona będzie jutro pracować?
We will be playing computer games all night. - Całą noc będziemy grać w gry komputerowe.
I won't be sitting at home all the evening. - Nie będę siedzieć cały wieczór w domu.
Future perfect jest stosowany do mówienia o czymś, co zostanie ukończone przed konkretnym czasem w przyszłości. Ważne jest określenie czasu, do kiedy dana czynność zostanie zakończona. Przykład: She will have finished her work by the end of the week. - Ona skończy pracę do końca tego tygodnia. Zdania twierdzące w czasie future perfect mają następującą konstrukcję: podmiot + will ('ll) + have + III forma czasownika (past participle). Przykład: They will have left by tomorrow.
Przeczenia tworzymy przy pomocy słówka 'not' (They will not have left by tomorrow), a pytania poprzez inwersję (Will they have left by tomorrow?). Spójrzmy również na następujące przykłady użycia czasu future perfect:
Next month we will have been married for 25 years. - W następnym tygodniu minie 25 lat odkąd jesteśmy małżeństwem.
I will have made nearly 100 cupcakes by 5 o'clock. - Do piątej zrobię prawie 100 babeczek.
The lesson will have finished by 2 o'clock. - Lekcja skończy się do drugiej.
Czas future perfect continuous podobnie jak future perfect używany jest w odniesieniu do przyszłości. Zaliczamy go jednak do czasów progresywnych, dlatego jego budowa znacznie różni się od konstrukcji czasu future perfect. Zdania twierdzące w czasie future perfect continuous zbudowane są w następujący sposób: podmiot + will ('ll) + have + been + czasownik z końcówką '-ing' (By next week they will have been living there for 50 years).
Przeczenia tworzymy przy pomocy słówka 'not', a pytania na zasadzie inwersji. Różnica między czasami future perfect i future perfect continuous polega także na odmiennym zastosowaniu. Podczas gdy future perfect używany jest w odniesieniu do czynności, które zostaną zakończone w przyszłości, czas future perfect continuous służy podkreśleniu ciągłości danej czynności w określonym czasie w przyszłości.
Struktura 'going to' jest używana w odniesieniu do przyszłości równie często jak czas future simple. Częściej jednak występuje w języku mówionym, podczas gdy 'will + infinitive' preferowane jest w komunikacji formalnej. 'Going to' stosowane jest ponadto przy wyrażaniu intencji, zamiarów, przewidywań dotyczących przyszłości i spontanicznych decyzji.
I'm not feeling well. I think I'm going to faint in a moment. - Nie czuję się dobrze. Myślę, że zaraz zemdleję.
What are you going to wear to the party? - Co zamierzasz ubrać na imprezę?
She is going to buy a new house. - Ona zamierza kupić nowy dom.
Mówiąc o przyszłości możemy użyć również czasu present continuous. Dzieje się tak w przypadkach, kiedy coś jest dokładnie zaplanowane (prawie że pewne) i mówiący jest przekoanany, że to nastąpi.
We are going to Greece next summer. - Następnego lata jedziemy do Grecji.
Are they leaving soon? - Czy oni wkrótce wychodzą.
I'm not playing football tomorrow. - Nie gram jutro w piłkę nożną.
Stative verbs i czasy gramatyczne
Należy zapamiętać, że nigdy nie używamy czasów progresywnych (continuous) z czasownikami statycznymi (stative verbs), czyli czasownikami odnoszącymi się do: uczuć (love, like, hate), posiadania (own, have, belong), stanów umysłu (think, know, see). Więcej na temat tej grupy czasowników przeczytać można w sekcji 'Stative verbs'. A oto kilka przykładów użycia stative verbs:
I love you. - Kocham cię.
She likes chocolate. - Ona lubi czekoladę.
They used to own a big house. - Oni kiedyś posiadali duży dom.
It didn't belong to me. - To nie należało do mnie.
What do you think of it? - Co o tym myślisz?
He always knew better. - On zawsze wiedział lepiej.
I see your point. - Rozumiem twój punkt widzenia.